اصول مقدماتی آنارشیسم

What is Anarchism - an Introduction

به عنوان یک فلسفه ی سیاسی، می توان آنارشیسم را نوعی مقاومت در برابر همه گونه سلسله مراتب اجتماعی از بالا به پائین و هر گونه اقتدارگرائی و تأییدی بر روابط اجتماعی برابر دانست. بر پایه ی دیدگاه آنارشیست ها، فقط در صورت چنین روابطی است که انسان ها در برخوردهای خود با یکدیگر همواره برابر می مانند، آزادانه رُشد می کنند و به ظرفیت های خود جامه ی عمل می پوشانند. این ها است آنچه که آنارشیست ها آزادیِ واقعی می دانند.

اما این آزادی گرائی آنارشیستی در یک نکته ی مُهم با دید از آزادی که امروزه بر جامعه ی ما حاکم است، متفاوت می باشد و آن در جائی است که انسان ها را به عنوان حُباب های جُدا و پراکنده از یکدیگر با شعار “آزادی یک فرد در جائی تمام می شود که آزادی دیگری آغاز می گردد” ، تصّور می کنند. اما برعکس، آنارشیست ها بر این باور هستند که کسب آزادی، تنها از راهِ داشتن روابط متقابل با یکدیگر قابل دسترسی و تحقق می با شد و نَه از طریق محدود ساختن آن برای همدیگر، و بدین گونه است که آزادی ما باعث انعکاس و تقویت آن در تمامی افراد دیگر می گردد. از یک سو، آنارشیست ها برای بیشترین حد آزادی برای همه ی افراد می جنگند و از جانب دیگر مُعتقدند “هیچکس آزاد نیست مگر آنکه همه آزاد باشند” .

در جامعه ی امروزی، ما همراه با مجموعه ای از سلسله مراتب های اجتماعی زندگی می کنیم که به برخی از گروه های ویژه، اجازه ی اِعمال قدرت بر علیه دیگری داده می شود تا بتوانند به شدید ترین شکل، آزادی و تندُرستی ما را محدود نمایند. بنابراین، آنارشیست ها با کاربُرد تمامی این سلسله مراتب ها که در زندگی روزمرّه ی اجتماعی ما جاری هستند مخالف می باشند:

۱- سیستم سرمایه داری برای کُنترل و بهره برداری از ثمره ی بدست آمده از کار دسته جمعی ما

۲- کنترل دولت برای رُتبه بندی حوزه ی نفوذ انسان ها

۳- پایین آوردن ارزش انسانی زنان و تمامی افراد دیگری که خارج از حیطه ی هنجارهای همسو جنسّیتی [سیس جندِر: همخوانیِ جنسیت بیولوژیکی با جنسیت حقوقی – اجتماعی – تجربی] توسط سیستم مَردسالاری

۴- برتری نژاد پرستانه و استعماری از راهِ هنجارهای سفید پوستی برای غلبه یافتن و استثمار تمامی غیرسفید پوستان؛ سیاه، تیره و دیگران

آنارشیسم به عنوان یک سلسله شیوه های پراکتیکی، گرایشی فراتر از افراد و جُنبش هایی است که صِراحتن خود را آنارشیست می نامند و می توان از لحاظ اجمالی در همه ی زمان ها، در تمامی گرایش هائی که از طریق جنبش های اجتماعی و تشکل های سازماندهی کننده از پائین به بالا، دست به مخالفت با هیرارشی اجتماعی و ستمگری بر می دارند و بر همین پایه ها برای جایگزینی آنگونه نابرابری ها با روابط برابری طلبانه مبارزه می کنند، مشاهده نمود.

نمونه ی مشخص جنبش آنارشیستی، چه آنهائی که خود را با حرف کوچکِ لاتین ” آ ” و چه با حرف بزرگ آ معرفی می کنند، این رَوش ها را بکار می گیرند:

“عملِ مستقیم”؛ که تنها با نیروی مُتکی به خود، در برخورد با مشکلات روزمرّه که با آن روبرو می شویم، به مقابله بر می خیزند. به عنوان مثال، کارگران با زیر فشار قراردادنِ خریدار نیروی کار، تنها با إتکّا به نیروی خودشان دست از کار کشیده و یک اعتصاب را سازماندهی می کنند و یا مُستأجرین از پرداخت اجاره بهاء خودداری می نمایند؛ به اشغال درآوردن یک ساختمان، تلاش در مسدود کردن راه برای جلوگیری از اخراج پناهندگان و چیزی نظیر اینگونه اقدامات. آنچه که پیش از هر چیز مشخص کننده ی اقدام مستقیم به شمار می آید، این است که از هیچ آقا بالا سَر، هیچ واسطه یا مقامِ اداری کسب اجازه نشود بلکه آنچه که بر پایه ی نیاز، لازم به اقدام است تنها با تکیه بر نیروی خود و خود سازماندهی انجام پذیرد.

” پیش پیکربَندی / شکل بَندی از پیش”؛ تلاش برای عمل کردن در بالا ترین حد مُناسب و ممکن در همین لحظه و همین مکان، به شیوه ای که مطابقت با اراده ی افراد در پیکربندی جامعه آینده ی دلخواه خود در مقیاسی بزرگ داشته باشد. زیرا آنارشیسم به مفهوم تلاش برای سازماندهی در همین جا و هم اکنون به شکلی است که باعث نشود هیچ گونه سلسله مراتب اجتماعی یا نظام قدرت مداری ایجاد گردد که برخی از افراد برای دیگران تصمیم گیرنده باشند؛ بلکه بر عکس از هر لحاظ و در تمامی زمینه ها، برابری بوجود آید. این خیلی به این معنا نیست که از روی نیروی اراده ی ناب، شخص بهتری شویم و یا همه چیز می بایستی به صورت کامل باشد، بلکه تا جایِ ممکن رَوشی را مُستقر کنیم که بتوانیم همواره در تعامل با دیگران خواه در بکار بُردن تکنیک جلسه ملاقات و یا شکل تشکیلاتی برای برآورده شدن نیاز های مشترکمان و تقسیم وظائف، همواره برابری را بازآفرینی نمائیم.

“یاری رسانی دوجانبه“؛ از جمله ی اصولی است که آنارشیست ها در درازای تمامِ زمان ها از آن پُشتیبانی کرده اند. این بَخشن در مورد درک از درونِ ذاتی انسان می باشد که نَه خیر است و نه شّر، بلکه به عنوان موجودی است که در طول تاریخ به واسطه ی فَرگشت، با یکدیگر همکاری کرده و به یکدیکر یاری رسانده اند. زیرا با ترویج این گونه تمایلات است که قادر خواهیم بود بهترین ها را از درون خود بیرون کشیده تا برای ایجاد جامعه ای که در آن حال و هوای همگان خوب باشد به رُشد آزادانه ی خود ادامه دهیم. این در عمل به این مفهوم خواهد بود که آنارشیست ها تلاش می کنند تا منابع اجتماعی را بر پایه ی نیاز به اشتراک گذاشته و در ترویج و ارتقاء آن در درون جوامع مشترک و جنبش ها به آن گونه ای کوشا باشند تا همگان از یاری و مددکاری نسبت به یکدیگر بهره مند گردند و در آن همبستگی به ویژه با انسان هائی که قربانیِ ساختارهای گونا گون قدرت طلبی شده اند، نقشه راهنمای مُهمی باشد.

“خود سازمان یابی“؛ به معنای سازماندهی به شیوه ی مستقل و آزاد برای انجام هر هدفی، بدون حمایت فعالانه در وابسته شدن به نهاد های سلسله مراتبی مانند دولت، سازمان سرمایه داران و یا دیگر سیستم ها و ساختارهای نظام قدرت مدار که امکانات کاملن آزادانه در یک زندگی خوب را از بیشتر ما سَلب می نمایند. آشکار است زندگی کردن در خارج از سیستمی که در آن هستیم – مگر در شرائط استثنائی – امکان پذیر نمی باشد، اما خود سازماندهی به این مفهوم است که در آن سیستم، آگاهانه به سازماندهی خود بدون هر گونه وابستگی بپردازیم و بر علیه تمامی این گونه نهاد ها و ساختار ها، دست به مخالفت فعال بر داشته و برای دگرگونی اجتماعی مُبارزه نمائیم.

آنارشیسم به مثابه یک جُنبش تاریخی از اواسط قرن هجدهم میلادی آغاز گردید و به همان دیدگاهی تبدیل شد که معمولن به عنوان بخش لیبرتارین [ آزادی مَنِش ] در جنبش کارگری از جمله در انترناسیونال اوّل [بیست و هشتم سپتامبر ۱۸۶۴] جائی که گروه ها و فدراسیون ها از اوروپا و دیگر نقاط جهان در آن گِردهم آمدند، شناخته شده است. آنارشیسم در اوروپا متولد شد و سپس در جنبش های سراسر دُنیا به سرعت گُسترش یافت و در بسیاری از کشورها به یک جنبش إلهام بخشِ نیرومند در دگرگونی های رادیکال اجتماعی، سندیکاهای کارگری و دیگر سازمان ها تبدیل گردید که بطور نمونه می توان از نقش مهم آن همانند یک نیروی مُحرّکه در مبارزه برای هشت ساعت کار در روز، ضد نظامی گری، مقاومت بر علیه استعمارگری، ضد فاشیسم، مبارزه علیه مَردسالاری، دفاع از محیط زیست و بسیاری دیگر در این زمینه ها نام بُرد.

امروزه آنارشیست ها را می توان در جنبش های گوناگون اجتماعیِ دارای ریشه ی مَردمی با سازماندهی اُفقی و از پائین، در اتحادیه های کارگری رادیکال، در تشکیلات های مَحلّه ای که در زمینه ی انواع مسائل مربوط به آزادی و رفاه مردمی فعالیت دارند، در گروه هائی که زیرساخت های رادیکال مانند مراکز اجتماعی را راه اندازی و مُدیریت می کنند، همچنین در کافه-کتابخانه ها یا در رسانه های مُستقل و خود سازمان یافته، در گروه های کوچک دوستانه، یا در ویژه سازمان های آنارشیستی که تئوری و پراکتیک آنارشیستی را رُشد و گسترش می دهند و در بسیاری از مکان های دیگر، پیدا نمود.

یادآوری این نکته مهم است که آنارشیسم پیش از هر چیز دیگر، کاری است که شخص انجام می دهد نه این که آن فرد کیست؟ اهداف و نظرات یک چیز است بجای خود، اما این شیوه ی کارِ آنارشیستی است که پُتانسیل ایجادِ دگرگونی در کوتاه مدت و توانائی برپائی جامعه ای کاملن متفاوت را در دورنمای آینده دارا می باشد.

مردم اغلب پُرسش می کنند که یک جامعه ی آنارشیستی چگونه و به چه شکلی است؟ در پاسخ باید گفت که این در امکانات گوناگونی وجود دارد، زیرا آنارشیسم بیشتر یک پروسه است تا یک وضعیت آماده، و به همین دلیل پرداختن به چهارچوب های جُزئی آن دشوار می باشد. آنارشیست ها بر این باوَرند، انسان ها ئی که بر زندگی خود کُنترل داشته باشند، شکل هائی از سازماندهی را بازیابی خواهند کرد که به بهترین وجه مُناسب، با شرایط خاص خودشان سازگار باشد. اضافه بر این ایده، هر انسانی بهترین های خود ش را می داند و به آن آگاه است و بر همین پایه، آنارشیست ها نیز مُعتقدند که از لحاظ دورنمای قدرت، فقط آنهائی که مربوط به یک تصمیم مشخص هستند، می بایستی در تصمیم گیری برای خودشان، حضور داشته باشند. بنابراین در یک جامعه ی آنارشیستی از یک سو عاری از وجود دولت، سرمایه، نژادپرستی، سکسیسم، و دیگر ساختارهای سرکوب گرایانه ی قدرت مَدار می باشد، و از جانب دیگر دارای آنگونه روابط دوجانبه ی برابر با یکدیگر است که فقط خلاقیت و نَبوغ شرکت کنندگان، حَد و مَرز در شکل بندی جامعه را تعیین می نماید.

به هر حال با توجه به اصول اساسی و شیوه های آنارشیستی ای که در بالا ترسیم کرده ایم می توانیم در مورد یک جامعه ی بِالقوه ی آنارشیستی سخن بگوئیم و همچنین در توافق کامل بر روی تمرکز مقدماتی اصول آنارشیسم و پیش پیکربندی سیاسی آنارشیست ها ضمن عمل در همین لحظه و در همین مکان است که می توان این پاسخ ها را مشخص نمود. و به همان طریق که گفته شد، امروزه آنارشیست ها خود را در محل کارشان سازماندهی می کنند. بطور مثال، در سندیکاهای کارگریِ رادیکال هدف بر این است که در آینده، همین گونه سازماندهی ها نُطفه ی جنینی برای خود مدیریت محل کار در نظر گرفته شود و یا خود سازماندهی افراد در محل سکونت اشان، ایده ای است که در دراز مدت این امر باعث می شود که مردم، خانه های مسکونی و مَحله ها را، خودشان در مشارکت و همکاری با یکدیگر مُدیریت نمایند. به این ترتیب، جامعه ای پایه ریزی می شود که در آن همگان با مشارکت کامل خود، تا حدودی که خودشان آرزو دارند در تمام زمینه های روزمّره با آن درگیر خواهند شد و در صورت لزوم از راه های گوناگون با پیوستن مکان های کار و محله ها ی مسکونی و غیره به یکدیگر، مُشکلاتی را که در همان سطح محلی قابل حل نیستند، با هماهنگی و گِردهمآیی ها مُرتفع می سازند.

علاوه بر تمامی این ها، آنارشیسم نوعی اِتیک [اخلاق] برای آزادی گرائی و داستانی اِلهام بخش است که بَرگه های آن همواره توسط انسان هائی که بر علیه هر گونه اختناق وسرکوب می جنگند پُر می شود. آنارشیسم بازوی یاری رسان و هم پیمان با انسان هائی است که خواهان ایجاد تغییراتِ پُر معنی در همین جا و همین لحظه بر رویِ ویرانه های کُهَن می باشند تا جهانی نو را بُنیاد نمایند.

این فراخوانی است برای آنان که در انتظار دعوت شدن به میهمانی باله در قصر نیستند، بلکه خواهان ترتیب دادن یک میهمانی بهتر به دستِ خود می باشند که هم اکنون با حضور آشکار خود به دُنبال تضعیف کردن ساختارهائی اند که یکایک ما را در درون خود به اِسارت کشیده است. این ایده ی زیبای آنارشیسم و مُنفجر کننده ی تمامی نظریه ها و شیوه ها می باشد که: تلاش برای بدست آوردن آزادی، گام نهادن در راهِ آزادی است.

یادداشت مترجم

پایگاه اینترنتی “آگاهی رسانی در مورد آنارشیسم” برای شناسائی خود این چنین می نویسد: ما یک کولکتیو رسانه ای غیر متمرکز هستیم که هدف آن گسترش ادبیات آنارشیستی از قبیل نوشتار، پوستر و فیلم و غیره می باشد … ما می خواهیم آنارشیسم را به عنوان یک گرایش سیاسی تاریخی، در تئوری و پراتیک برَجسته نموده و همچنین به مثابه یک آلترناتیو جدّی و الهام بخش، هَم از لحاظِ بهبود بخشیدن مستقیم به شرائط روزمّره، و هَم از بابت بَذر پاشی برای ایجاد یک جامعه ی کاملن لیبرتارین [آزادی مَنش] مبارزه کنیم. فعالیت ما بر پایه ی اصول اساسی آنارشیستی مانند خود سازماندهی، اِقدام مستقیم، یاری رسانی متقابل و خود مدیرّیتی، بُنیان گذاری شده است.

برگردان به زبان فارسی نیما گُلکار

متن اصلی به زبان سوئدی