انتقال آب چشمه های طبیعی جنگل های هیرکانی وتهدید زیستگاههای جانوری

مریم وریج کاظمی

مقدمه

از۷۱درصد حجم آب در جهان تنها ۶/۲درصد آن شیرین و قابل شرب برای جانداران روی زمین می باشد. از منابع مهم آب شیرین چشمه های طبیعی اند که منشعب از سفره های آب زیرزمینی هستند. ذخایر آب شیرین تنها منبع حیات برای جانداران زمین به حساب می آیند و غالبا در سفره های آب زیرزمینی و یخچالهای طبیعی یافت می شوند. از این رو چشمه های طبیعی که خروجی سفره های آبهای زیرزمینی هستند، همواره منبعی باارزش برای ساکنان مناطق مختلف قمداد می شوند. در نواحلی داخلی جنگل های هیرکانی چشمه سارهای متعددی وجود دارد که محلی برای تامین آب مورد نیاز گونه های مختلف جانوری هستند و پس از جاری شدن از طریق رودهای بزرگ به دریای خزر منتهی میشوند، از این رو با حمل بسیاری از املاح معدنی و مغذی منبعی حیات بخش برای حیات آبزیان رودخانه ای و دریایی نیز به حساب می آیند. در حال حاضر چشمه ها در جنگل های هیرکانی بدلیل رشد فزاینده جمعیت در حاشیه جنگل ها و نیاز به تامین آب شرب، زیر ذره بین کارشناسان بخش مدیریت آب منطقه ای برای انتقال به شهرکها و مناطق مسکونی قرار دارند. با افزایش جمعیت و توسعه تحولات در بخش های اقتصادی و صنعتی و نیاز به تامین آب شرب باعث شده تا با نصب پمپ آب، بیش از حد ظرفیت از چشمه ها بهره برداری شود. این موضوع در نواحی حاشیه جنگلهای هیرکانی به موضوعی قابل تامل تبدیل شده است چراکه با انتقال آب چشمه ها از نواحی جنگلی به شهرکهای مسکونی عملا زیستگاههای جانوری در جنگل مورد تهدید جدی قرار می گیرند،چراکه با نصب پمپ های آب بر دهانه خروجی چشمه ها به منظور انتقال به نواحی مسکونی عملا آبی برای حیات جانوران باقی نخواهد ماند و گونه های جانوری برای تامین نیاز خود غالبا در سکونتگاههای انسانی تردد خواهند کرد که خسارات مالی و جانی را برای انسانها به همراه دارد از این رو برای مقابله با این تهاجمات و با استفاده از ابزارهای تدافعی، کشتار و انقراض گونه های نادر جانوری اجتناب ناپذیر خواهد بود.

چشمه های طبیعی

با بارش و یا ذوب شدن یخچالهای طبیعی سفره های آب زیرزمینی تشکیل می شوند. مقدار آبی که از مدخل خروجی سفره ها خارج می شود به چشمه های طبیعی معروف هستند و میزان دبی آن به شیب زمین، مقدار و شدت بارش، نوع رسوبات زمین و متخلخل بودن آن بستگی دارد. موقعیت یک چشمه اغلب با تغییر در نوع خاک یا سنگ و یا تغییر در شیب زمین بوجود می آیند که در نهایت تحت تاثیر فعالیتهای انسانی شکل دیگری به خود می گیرند. زمین های که دارای مقادیر زیادی شن و ماسه هستند حدود ۵۰درصد و مناطق سنگلاخی حدود۵درصد از بارش را در خود ذخیره می کنند و تشکیل سفره های آب زیر زمینی را می دهند و مابقی آن به رواناب و یا تبخیر تبدیل می شوند. از این جهت بیش از نیمی از آب شیرین بر روی زمین در سفره های آب زیرزمینی ذخیره می شوند.چشمه های طبیعی تقریبا در زیر سطح تمامی عوارض جغرافیایی نظیر کوه ها، تپه ها، دشت ها و بیابان ها یافت می شوند. چشمه های طبیعی در جهت توسعه یافتگی بخش کشاورزی و شرب نقش موثری دارند و مدیریت دقیق و عاقلانه در جهت حفاظت و بهره برداری از آن برای جلوگیری از کاهش حجم آب آن تاثیر مستقیم دارد، از این رو پمپاژ طولانی مدت می تواند بستر را برای کاهش حجم آن و  پایین آمدن کیفیت آب مساعد کند.چشمه های طبیعی در صورت حفاظت و نگهداری صحیح می تواند هم یک منبع قابل اعتماد و نسبتا ارزان از آب آشامیدنی محسوب شوند و هم اینکه با نوسان و تغییر در حجم آب در بسیاری از فصول سال منبعی غیر قابل اعتماد به جهت برنامه ریزی بلند مدت برای توسعه بخشهای مختلف اقتصادی و صنعتی باشند.

 زیستگاههای جانوری

امروزه گسترش شهرها به ویژه شهرهای بزرگ در ایران موجب تشدید آلودگی از جمله آلودگی هوا، صدا، آب، خاک و بیماری های روانی و جسمی شده است. از این رو کارشناسان یکی از اصلی ترین راه های مقابله با آلودگی های یاد شده و معضلات شهرنشینی را ارتباط انسانها با طبیعت می دانند. از این رو تعداد زیادی از افراد با برداشت ناصحیح  از این راه حل به سمت مناطق بکر و بخصوص نواحی جنگلی شمال ایران هجوم آوردند که یکی از تبعات منفی آن احداث شهرکهای مسکونی در حاشیه جنگل ها می باشد. با توجه به اینکه اولویت اصلی زندگی در این شهرکها تامین و دسترسی به آب شرب است، انتقال بی رویه آب چشمه ها از جنگل به شهرکهای مسکونی با تهدیدی جدی برای جنگل به جهت قطع وسیع درختان (عکس شماره۲و۱) و در مواقعی سوزاندن درختان(عکس شماره۳) برای هموار کردن مسیر لوله انتقال آب چشمه ها همراه است که چالش جدیدی را برای زیستگاههای جانوران هیرکانی بوجود می آورد. بی شک جانوران محتاج گیاهان برای تبدیل انرژی خورشیدی به غذا برای تغذیه طعمه هایشان و گیاهان محتاج جانوران برای انتقال دانه ها و بارورکردن آنها هستند، از این رو چشمه های طبیعی در نواحی داخلی جنگل های هیرکانی منبعی حیات بخش برای بقای اکوسیستم جنگل محسوب میشوند، چراکه ذخایر آب در جنگل محدود به همین چشمه هاست (عکس شماره۴و۵و۶و۷).از سوی دیگر با انتقال آب چشمه ها، بسیاری از درختان میوه نظیر آلو،گوجه سبز، انگور وحشی، گلابی وحشی، ازگیل، ولیک،گردو، فندوق، بلوط  و…(عکس شماره ۸) که غالبا در حاشیه چشمه های طبیعی قرار دارند، از بین خواهند رفت و در این صورت قابلیت تغذیه ای حیات وحش کاهش خواهد یافت و  گونه های جانوری مجبور به مهاجرت به حاشیه نقاط مسکونی برای تهیه غذا خواهند شد که در این صورت با مقاومت انسانها در برابرشان مواجه میشوند و در نتیجه  انقراض نسلشان حتمی خواهد بود.

نتیجه گیری

ایران با بارندگی متوسط سالانه ۲۵۰ میلیمتر جزو مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب میشود و تنها باریکه ساحلی شمال کشور یعنی سه استان گیلان، مازندران و گلستان از اقلیم مرطوب و پوشش جنگلی متنوع برخوردارند و چنین اقلیمی شرایط مطلوب را برای احداث شهرکهای مسکونی در حاشیه جنگل بوجود آورده تا کارشناسان مدیریت آب منطقه ای برای تامین آب مصرفی انتقال آب چشمه های طبیعی از نواحی داخلی جنگل به نقاط مسکونی را در دستور کار خود قرار دهند و همانطور که در متن این پژوهش به تبعات منفی آن اشاره شد، مسئله انتقال آب باعث تغییر در زیستگاههای جانوری میشود و نابودی آنها را رقم خواهد زد.

چشمه های طبیعی در جنگل به عنوان تنها منبع آبی برای بقای زیستگاههای جانوری در صورت تهیه و اجرای طرح های کارآمد و مدیریت بهینه در خصوص حفاظت و نگهداری از آن از طریق نهادینه کردن فرهنگ صحیح مصرف آب در شهرکهای مسکونی حاشیه جنگل می تواند در جهت جلوگیری از کاهش حجم سفره های آب زیرزمینی گامی مثبت برداشته شود.

از سوی دیگر حمایت قانونی از گونه های مختلفجانوری و اجرای طرحهای آموزشی برای حفاظت از زیستگاهها و پارکها و پناهگاهها، جلوگیری از شکار بی رویه جانوران(متاسفانه هرساله شاهد مراجعه افراد زیادی برای دریافت مجوزهای قانونی سلاح شکاری هستیمکه بدون هیچ فرهنگ سازی صورت می گیرد)، جلوگیری از قطع درختان ونابودی جنگلها ومراتع، جمع آوری زباله ها در جنگل( پاکت، کاغذ، بطری های پلاستیک و نظایر آن) و…می تواند تاثیر مثبت در بهبود وضعیت زیستگاههای جانوران در جنگل های هیرکانی داشته باشد.

عکس شماره(۱)جنگل زایی گسترده در جنگل های هیرکانی.کلاردشت.مازندران.

عکس شماره(۲)جنگل زایی گسترده در جنگل های هیرکانی.کلاردشت.مازندران.

عکس شماره(۳)سوزاندن درختان چند صد ساله جهت عبور لوله های انتقال آب از چشمه ها به نقاط مسکونی.

عکس شماره(۴)چشمه های نواحی داخلی جنگل های هیرکانی.کلاردشت.مازندران.

عکس شماره(۵) چشمه های نواحی داخلی جنگل های هیرکانی.کلاردشت.مازندران.

عکس شماره(۶) چشمه های نواحی داخلی جنگل های هیرکانی.کلاردشت.مازندران.

عکس شماره(۷) چشمه های نواحی داخلی جنگل های هیرکانی.کلاردشت.مازندران.

عکس شماره(۸)درختان میوه منبع اصلی تغذیه جانوران جنگل های هیرکانی. کلاردشت. مازندران.

———————————————————————————————–

آدرس و اسامی صفحات مرتبط با اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان

Anarchist Union of Afghanistan and Iran, May 24, 2018

P.S:The possibility of joining new people and groups of anarchists will be permanent

The Union has many social media and other communication channels. You will find them at the bottom of this page

۱- آدرس عصر آنارشیسم در اینستاگرامhttps://instagram.com/asranarshism/

—————————————-

۲- آدرس عصر آنارشیسم در تلگرام

https://telegram.me/asranarshism—————————-
۳- عصر آنارشیسم در توئیترhttps://twitter.com/asranarshism———————————–۴ – فیسبوک عصر آنارشیسمhttps://www.facebook.com/asranarshism—————————————۵ – فیسبوک بلوک سیاه ایرانhttps://www.facebook.com/iranblackbloc

————————————————–

۶ – فیسبوک آنارشیستهای همراه روژاوا و باکورAnarchists in solidaritywiththeRojavahttps://www.facebook.com/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D9%88%DA%98%D8%A7%D9%88%D8%A7-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1-Anarchists-in-solidarity-with-the-Rojava-434646579975914

———————————————————-

۷ – فیسبوک دفاع از زندانیان و اعدامیان غیر سیاسیhttps://www.facebook.com/sedaye.bisedayan

————————————————————

۸ – فیسبوک کارگران آنارشیست ایرانhttps://www.facebook.com/irananarchistlabors

——————————————————

۹- فیسبوک کتابخانه آنارشیستیhttps://www.facebook.com/anarchistlibraryfa

————————————————–

۰ ۱– فیسبوک آنارشیستهای همراه بلوچستانhttps://www.facebook.com/anarchistinsupportbaluchistan

—————————————————–

۱۱ – فیسبوک  هنرمندان آنارشیستhttps://www.facebook.com/anarchistartistss

————————————————-

۱۲ – فیسبوک دانشجویا ن آنارشیستhttps://www.facebook.com/anarchiststudents

——————————————-

۱۳ – فیسبوک شاهین شهر پلیتیکhttps://www.facebook.com/shahre.shahin

———————————————–

۱۴ – فیسبوک آنتی فاشیستhttps://www.facebook.com/ShahinShahrPolitik

————————————————

۱۵ – آدرس آنارشیستهای مریوان در کانال تلگرامhttps://t.me/anarchyinmarivan

———————————

۱۶-آدرس تماس با ماcontact us

info@asranarshism.com

———————————

۱۷ – سایت عصر آنارشیسمhttps://asranarshism.com

——————————————–

۱۸ – آدرس کانال آنارشیستهای کردستان در تلگرام
بڵاوکردنەوەی بیرو هزری ئانارکیستی
https://t.me/kurdistananarshist

——————————-

۱۹- فیسبوک میتینگ دهه هفتاد و هشتادی هاhttps://www.facebook.com/%D9%85%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%86%DA%AF-%D8%AF%D9%87%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7-505093803031731/

——————————————

۲۰ – گوگل پلاس عصر آنارشیسمhttps://plus.google.com/u/0/114261734790222308813

——————————————-

۲۱ –  ساوندکلاود رادیو آنارشی

——————————————

۲۲- آدرس ” دختران آنارشیست افغانستان ” در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/dokhtarananarshist_afghanestan

———————————————————–

۲۳- آدرس “دختران آنارشیست افغان ” در فیسبوکhttps://www.facebook.com/Afghan-Anarchist-Girls-116992605591873

————————————————————–

۲۴- آدرس آنارشیستهای رشت در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/anarshist.rasht

———————————————————

۲۵ –  آدرس پیج آنارشیستهای شهر بوکان (  ئانارکیسته کانی بوکان ) در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/bokan_anarchy

———————————————————–

۲۶- آدرس آنارشیستهای اصفهان و شاهین شهر در تلگرامhttps://t.me/Anarshistsh2

————————————————

۲۷ – آدرس آنارشیستهای اصفهان و شاهین شهر در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/anarshistshahinshahr

—————————————————

۲۸- آدرس آنارشیستهای شیراز در تلگرامhttps://t.me/ShirazAnarchist

—————————————————

۲۹ – آدرس آنارشیستهای شیراز در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/anarchy_shz_ism

——————————————————

۳۰ – آدرس آنارشیستهای گیلان در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/guilan_anarchism

——————————————————-

۳۱ – کانال عصیانگر در تلگرامhttps://t.me/AcabFai

————————————————-

۳۲ – آدرس کانال ” جوانان آنارشیست ” در تلگرامhttps://t.me/young_anarchists

————————————————

۳۳- آدرس آنارشیستهای مشهد در کانال تلگرامhttps://t.me/anarchismera

————————————————-

۳۴ -آدرس کانال آنارشیستهای تهران در تلگرام

t.me/tehran_anarchists——————————————–

۳۵ – آدرس آنارشیستهای قم در توییتر

twitter.com/anarshist————————————

۳۶ – آدرس پیج” آنارشیستهای جنوب “در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/southanarchists

آنارشیستهای جنوب یکی از اعضای تشکیل دهنده ” اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان” می باشند که در ایران حضور دارند.

———————————————————

۳۷ – آدرس پیج” آنارشیستهای خراسان “در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/khurasan_anarch

آنارشیستهای خراسان یکی از اعضای تشکیل دهنده ” اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان” می باشند که در ایران حضور دارند.

——————————————————————————

۳۸ – آدرس بالاچه عصر آنارشیسم در بالاترینhttps://www.balatarin.com/b/anarchismera

———————————————————————-

۳۹ – آدرس وبلاگ اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستانhttps://tauai.wordpress.com

————————————————————————

۴۰ – آدرس اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان در فیسبوکhttps://www.facebook.com/TAUAI/?modal=admin_todo_tour

————————————————————————————–

۴۱ – آدرس اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/union9387

—————————————————————————————

۴۲ – آدرس پیچ آنارشیستهای اهواز در فیسبوکhttps://www.facebook.com/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2-2021321021440113

—————————————————————————–

۴۳ – آدرس پیچ آنارشیسم سبز در فیسبوکhttps://www.facebook.com/Green-Anarchism-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%B3%D8%A8%D8%B2-229749814516765

—————————————————————————

۴۴ – آدرس پیج جوانان آنارشیست در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/javanane_anarshist

————————————————————————-

۴۵ – آدرس کانال جامعه دگرباشان فارسی زبان در تلگرام https://t.me/IRLGBT_CO