کتاب : تأملاتی درباب آنارشیسم از نوآم چامسکی

نوآم چامسکی ــ ترجمه‌ی رضا اسپیلی

آنارشیسم چیست؟ پاسخ به این پرسش سخت است به‌ویژه ازآن‌جهت که به باور بسیاری پاسخی ساده و آسان دارد. جزوه‌ی زیر کوششی است برای یافتن پاسخی موجز به این پرسش از یکی از بزرگترین اندیشمندان حال حاضر. صرف‌نظر از مخالفت‌های نظری با آنارشیسم معمولا دم‌دستی‌ترین تعریف‌ها از آن شده و به این دلیل همواره مبهم مانده است. بدتر از آن بیش‌ترِ باورمندان به نحله‌های مختلف اندیشه از چپ و راست به او می‌تازند، معادل هرج‌و‌مرج و ترور می‌خوانند ش، به سخره اش می‌گیرند، ناتوان و بی‌برنامه اش می‌دانند و… یک کلام از آن بد شان می‌آید. درواقع از آن می‌هراسند. می‌توان از خود پرسید این همه بد آمدن و ترس از کجا می‌آید؟ مگر نه آنکه در بررسی هر باور و عقیده‌یی ابتدا باید با اصول و مبانی‌اش آشنا شد تا بتوان بعد رد یا قبول اش کرد؟!

اما در آنچه مربوط به بحث‌های آنارشیستی (یا لیبرتری که نام دیگر آنارشیسم است) می‌باشد می‌توان گفت که مسأله‌ی آزادی در کانون بحث‌های آن قرار دارد. آنارشیست‌ها معتقد ند که در دوره‌های مختلف تاریخی مشکل اصلی برای نیروهای مترقی از بین بردن شکل‌های اتوریته و سرکوب بوده که هربار با توجیهاتی از قبیل نیاز به امنیت، بقا یا پیشرفت اقتصادی استمرار یافته‌اند. با شکل‌گیری دولت دستگاه سرکوب به نقطه‌ی اوج تکامل خود رسید. درنتیجه نهاد دولت بزرگ‌ترین مانع بر سر راه آزادی است؛ آزادی فردی و اجتماعی. به گفته‌ی رودولف روکر، تاریخدان آنارشیسم، «آزادی چیزی نیست مگر مفهومی نسبی، چراکه مدام گرایش دارد تا به روش‌های مختلف جنبه‌ها و زوایای هرچه بازتری را بگشاید و آنها را لمس کند. بعدش اینکه آزادی برای آنارشیست‌ها مفهوم فلسفی مجردی نیست، آزادی برای آنها تحقق امکان شکوفایی کامل نیروها، ظرفیت‌ها، و استعدادهایی است که طبیعت در نهاد هر فرد انسانی نهاده و تحقق امکان تغییر آنها به واقعیت اجتماعی است. هرچه این تعادل طبیعی کمتر تحت‌تأثیر قیمومت آخوندی یا سیاسی باشد، شخصیت بشری کامل‌تر و شکوفاتر شده به جامعه‌یی که در آن شکل گرفته است ابعاد فرهنگی بیشتری می‌بخشد.»

چامسکی در رد بهانه‌های سرکوب می‌گوید: «محتمل است که درک ما از طبیعت بشر یا از توانایی‌اش برای زندگی اجتماعی چنان درک ابتدایی باشد که بخواهیم به همه‌ی آموزه‌های معتبر با شک و تردید بنگریم. همچنین باید شک‌گرا بود وقتی می‌شنویم که گفته می‌شود “ضرورت بهره‌وری”، “طبیعت بشر” یا “پیچیدگی زندگی مدرن” این یا آن شکل از سرکوب یا نظم استبدادی را اقتضا می‌کند.»

جنبش لیبرتری در فرانسه بسیار قدرتمند است. میزان چاپ کتاب و مقاله در این مورد حیرت‌انگیز است. در بُعد زندگی روزمره هم انجمن‌ها و گردهم‌آیی‌های بسیاری در هر محله و منطقه از مردم همان محله و منطقه وجود دارد برای تصمیم‌گیری درباره‌ی خودشان و زندگی جمعی‌شان، دولت در اینجا که با انقلاب فرانسه درواقع آفریننده‌ی موجودیتی به نام دولت ـ ملت بوده است در این موارد به عقب رانده شده. در اینجا نه هراسی هست از آوردن نام آنارشیسم یا لیبرتر یا خودگردانی و نه ابایی از عمل به آن، این‌طور که نیست هیچ، حتا مردم با آگاهی و با دقت، از حق خودگردانی خود در سطوح مختلف مراقبت می‌کنند. این میزان از آزادی نتیجه‌ی مبارزه‌یی بی‌امان و بی‌وقفه است؛ حال تو هر نامی می‌خواهی بر آن بگذار!