سیاست و حل و فصل منازعه

سیاست احتمالا ریشه در حل و فصل منازعه دارد، منشا پیدایش سیاست به زمانی باز میگردد که روسای قبایل مسئولیت حل منازعات درون قبایل خود را بر عهده گرفتند. رییس یا عضو حاکم قبیله یا طایفه قدرت حل و فصل منازعات را بدست آورد و تصمیماتی اتخاذ می کرد که معطوف به استجکام بیشتر قبیله میشد. مثالی که در این باره به ذهن می آید در مورد سلیمان است که منازعه ی میان دو مادر را با امر به دو نیم کردن کودک خاتمه داد. بنابراین، قدرت ابزار نمادین سیاست است و این قدرت در قالب تصمیماتی که موجب استحکام جامعه میشوند ابراز میگردد.

در قرن سیزدهم، معاهده ی “مگنا کارتا” مرزهایی میان پادشاهی انگلیس، اشرافیت، قانون و کلیسا برقرار کرد. این سند از طریق قانون شاه را محدود کرد و از کلیسا و اشرافیت در برابر هوس های پادشاه محافظت نمود. در سال ۱۶۳۴، عهدنامه ی وستفالیا مرز های قانونی جدیدی بین ملت ها، قلمروها، بخش های مذهبی و غیره به وجود آورد و از این طریق به جنگ های سی ساله پایان داد. این معاهده به سوییس استقلال از اتریش را داد و هلند را از اسپانیا مستقل نمود. شاهزاده نشین های آلمان خودمختاری خود را تامین نمودند. سوئد قلمرو و وجه نقد به دست آورد، براندنبورگ و باواریا نیز امتیازاتی گرفتند و فرانسه کنترل بیشتر آلزاس و لورن را در اختیار گرفت. دورنمای فتح مجدد اروپا توسط کلیسای کاتولیک روم برای همیشه ناپدید شد. پروتستانیزم جاپای خود را در جهان مستحکم نمود.

در جامعه ی مدرن، کارکرد سیستم سیاسی جلوگیری از تلاقی و همپوشی سایر سیستم های کارکردی است. سیاست وسیله ی ارتباط نمادین خود (قدرت) را بکار میگیرد تا تفکیک میان سیستم های متفاوت و خودمختار را حفظ کند. این ارتباط به شکل تصمیمات استحکام بخش جامعه پدیدار میگردد. سیستم سیاسی بر اساس نظریه ی لومان، قدرت خود را برای اعمال تصمیمات در مورد امور مورد مناقشه ای که در هیچ سیستم فرعی دیگری از جامعه (از جمله اقتصاد، رسانه ی جمعی، آموزش، علم، هنر، پزشکی و دین) قابل حل نیستند و ممکن است باعث ناپایداری اجتماعی شوند بکار می برد.

همانطور که کینگ و ثورنهیل می نویسند:

« سیستم سیاسی، سیستم کارکردی جامعه ی مدرن است که قدرت را به مثابه یک منبع همگانی تامین میکند. بنابراین، این سیستم تصمیمات خاصی را اعمال میکند که دلالت های آن از مرزهای یک یا چند سیستم بخصوص فراتر میرود و به پدیدآیی مسائل مشترک میان سیستم های متمایز می انجامد »

به عنوان مثال اگر یک سیاست سرمایه گذاری شروع به تولید پیامدهای فاجعه باری برای سلامت ساکنین یک منطقه ی مشخص کند، یا اگر نوعی درمان دارویی پیامدهای جدیِ اقتصادی داشته باشد، سیستم ساسی شاید به اقداماتی برای حل مشکل از طریق تصمیمات استحکام زا در مورد روابط بین دو سیستم مذکور دست بزند. یک وضعیت دیگر که در آن سیاست احتمالا به نیاز به اتخاذ تصمیمات استحکام زا پی میبرد، شرایط بحرانی است که تهدید به آسیب رساندن به سایر سیستم ها از جمله سیستم سیاسی میکند … بنابراین مشخص ترین کارکرد استعمال قدرت را در اجتناب یا رفع کردن اتصال غیر ضروری میان ساختارهای متفاوت میتوان مشهاده نمود.

پس سیاست میتواند مانع از فروپاشی سیستم های کارکردی متمایز در یکدیگر شود و از این طریق از بی ثباتی اجتماعی جلوگیری کند. سیاست میتواند تفاوت میان سیستم های کارکردی را ببیند. این همان عملی است که مخصوصا برای انجام آن مجهز شده. به عنوان مثال، سیستم اقتصادی نمیتواند تفاوت میان سیستم سیاسی و سیستم قانونی را مشاهده کند. فقط سیاست میتواند این تفاوت ها را ببیند. بنابراین سیاست ملزم به بررسی و حفظ این تفاوت ها، و از جمله ی آنها تفاوت میان خودش با سایر سیستم ها است.

یک سیستم سیاسی با کارکرد مناسب به جامعه اجازه میدهد که بدون حداقلی از عدم قطعیت یا بی نظمی که از همگرایی و هم پوشانی سیستم های کارکردی ناشی میشود به کار خود ادامه دهد. برای نمونه، سیستم سیاسی این را آموخت که زمانی که علم و دین در کنار یکدیگر قرار بگیرند – همانطور که در منازعات قرون وسطایی بر سر انقلاب کوپرنیکی دیده شد – جامعه به عدم ثبات دچار میشود، چراکه چنین منازعاتی شمار گوناگونی از نتایج ناخواسته را در پی دارد. بنابراین سیاست باید قدم پیش بگذارد و علم و دین را از یکدیگر جدا سازد.

تنها هنگامی که مرزهای سیستم ها حفظ شود، اقتصاد، قانون، سیستم اقتصادی، سیستم رسانه ی جمعی، علم و دیگر سیستم های کارکردی قادر به انجام عملیات خود بدون هدر دادن انرژی اضافه جهت باز نظم دهی خود خواهند بود. تحت چنین شرایطی است که آنها به گونه ای پویا قادر به حفظ ثبات خود هستند. این یک ثبات پویا است چرا که همه ی سیستم ها می بایست به پایدارسازی و بازپایدارسازی خود در میان یک محیط پیچیده و همواره در حال تغییر اقدام کنند.

سیستم سیاسی از طریق مرتبط ساختن یک تصمیم استحکام زا به یک تصمیم استحکام زای دیگر اقدام به پایدارسازی خود می نماید. هر تصمیم باید بر طبق حافظه ی سیستم اتخاذ شود. این حافظه شامل تمام تصمیمات گذشته است. دقیقا همانند قانون، در سیستم ها هم چیزی به عنوان “سوابق” وجود دارد. فرایند اتخاذ سیستم بر اساس تصمیمات و سوابق پیشین، یک ارتباط خود – ارجاع است. سیستم با خود ارتباط برقرار میکند.

برگرفته از وبلاگ

systemstheorysite.wordpress.com