بنکسیِ ایران: «دیوارهای شهر من، بومی برای نقاشی‌هایم‌اند»

در خیابان‌های نزدیک بیمارستان هاشمی‌نژاد، مرکز عمدهٔ پیوند کلیه، ملغمه‌ای از شماره‌ تلفن‌ها و گروه‌های خونی، بر روی دیوارهای عمومی و خصوصی، اسپری شده است.
پیام واضح است: در تنها کشوری که تجارت اعضای بدن قانونی است، ایرانیان نیازمند، کلیه‌هایشان را تبلیغ می‌کنند و خیابان‌های پایتخت را به مرکز فروش کلیه تبدیل کرده‌اند: روی یک آگهی، کنار یک شماره تلفنخوانده می‌شود: «A+، بیست و دو ساله»
هنرمند خیابانی «بلک هَند» که به عنوان بنکسی ایران شناخته شده، برای طعنه زدن به این وضعیت وحشتناک، از تکنیک استنسیل استفاده کرده است و نقاشیِ دیواریِ حراج کلیه را به تصویر کشیده است.
زمانی که «بلک هَند»، چند ساعت بعد به صحنه، در شمال تهران برگشت تا نگاهی بهتر به قطعهٔ تمام شده بیاندازد،] نقاشی [پیش از آن ناپدید شده بود. مقامات که این گرافیتی را مخرب دیده بودند، سریع آن را پاک کردند.
در مصاحبه‌ای با گاردین، «بلک هَند» گفت که شهر و مردمش الهام بخش اویند، «زندگی در شهر آن چیزی است که محرک من است… من آزادی بیشتری برای بهتر کردن ایده‌ها و اجرای آن‌ها در این فرم هنری دارم».
در زیر سانسور گستردهٔ کشوری، هنرهای بصری و مفهومی در ایران مخاطبان محدودی دارد، به گالری‌های خصوصی یا گردهمایی-های روشن‌فکرانه محدود شده است. «بلک هَند» امیدوار است با آوردن کلمات بر روی دیوارهای عمومی، این عادت را بشکند.
«عموم، حق دیدن هنر را دارند. من هنر خیابانی را به این خاطر انتخاب کردم که علیه گالری‌ها انحصاری بایستم. جامعهٔ روشن‌فکری و هنریِ ما، قدرت مردم را دست‌کم و نادیده می‌-گیرند.»
«من ترجیح می‌دهم کارم در فضای عمومی، توسط‌‌ همان کسانی دیده شود که به اندازهٔ کافی جدی گرفته نمی‌شوند. من این احساس را دارم که دیوارهای شهر من، بومی برای نقاشی‌هایم‌اند. شهر، بزرگ‌ترین گالری هنری، با بیشترین مخاطبان است.»
در ایران، دیوارهای خیابان، مدت‌ها برای اعتراض مورد استفاده قرار گرفته شده است. در سال‌های قبل از انقلاب هزار و سیصد و پنجاه و هفت، هزاران انقلابی و دانشجو، شب‌ها، برای نوشتن شعارهای سیاسی خود، بر اموال عمومی به خیابان‌ها می‌-ریختند. «مرگ بر شاه»، به عنوان پیروزی حرکت انقلابیون در سرنگونی او (شاه)، یک دیوارنمای آشنا شد.
امروزه مقامات ایران، فقط اسپانسرهای گرافیتی و نقاشیِ دیواریِ حکومتی را تحمل می‌کنند. دیوارنما‌ها در تهران و سایر شهرهای ایران، معمولا شهدای جنگ هشت ساله با عراق و صورت‌های انقلابی را نشان می‌دهند. حتا این نقاشی‌های دیواری، که تحت تسلط مقامات‌اند، در معرض سانسور هستند.
به این دلیل است که بلک هند مجبور است نا‌شناس بماند. «من هویت خودم را به دلیل مسائل امنیتی مخفی می‌کنم. براساس قوانین شهرداری، نوشتن بر دیوار‌ها، یا تبلیغ کردن بدون اجازهٔ رسمی، جرم محسوب می‌شود.
قطعهٔ برجستهٔ دیگر، دلیل مشهور بودن زنان ایرانی، کسانی که از ملحق شدن به مردان در مسابقات فوتبال منع شدند است. گرافتی، زنی ایرانی را در لباس تیم ملی کشورش، در حالی که دست‌کش پوشیده و مایع ظرف‌شویی‌ای را به عنوان جام بالا برده است، را نشان می‌دهد. بسیاری ممکن است که آثار را به معنای اعتراض ببینند اما «بلک هَند» می‌گوید که هنر، راهی برای پیدا کردن صلح است. «من بر روی مسائلی کار می‌کنم که در کشورم اتفاق می‌افتند. ما با آن‌ها از خواب بیدار می‌شویم، ما با آن‌ها زندگی می‌کنیم و با آن‌ها به خواب می‌رویم. گذشته از هنر، قابلیت بیان این مسائل، خودش به پیدا کردن صلح کمک می‌-کند»
«من عاشق زندگی‌ و عاشق زندگی کردن در کنار دیگر مردم هستم. روابط انسان‌ها با یکدیگر مرا جذب می‌کنند و من می‌خواهم بر روی انسان‌ها، بیشتر از هرچیز دیگر کار کنم. هدف من ارتباط برقرار کردن با انسان‌های دیگر است»
هنرمند می‌گوید که کارهای بنکسی الهام بخش بزرگی بوده است. شما از بنکسی یاد می‌گیرید. بنکسی مهم‌ترین و جدی‌ترین هنرمند خیابانی است که به یک دانشنامهٔ زندهٔ گرافیتی برای دیگران تبدیل شده است.
«بلک هَند» می‌گوید که تکنیک استنسیل بنکسی همچنین در تولید هنر مخفیِ سریع‌تر کمک کرده است. «من از خودم می‌پرسیدم که بنکسی چطور در فضای فرهنگی-اجتماعی و سیاسی ایران می‌تواند تعریف شود. من به تکنیکی احتیاج داشتم که مرا قادر به انجام کار هنری‌ام در دورهٔ زمانی کوتاه‌تری کند»
در طول چند ماه گذشته، «بلک هَند» به بازتاب اتفاقات اجتماعی-سیاسی ادامه داده است. مانند دیپلماتی از ایران و شش قدرت اصلی در گردهماییِ وین، برای پیدای کردن راه‌ برون رفتی از بن بست ده‌سالهٔ برنامهٔ هسته‌ایِ تهران، یک گرافیتی پیام ساده‌ای داده است: «جنگ بس است، با دیپلماسی ادامه دهید». همچنانکه خونریزی‌ها در غزه ادامه دارد، «بلک هَند» دیواری در تهران را به سادگی با قرمز رنگ کرد.
«برگردان: روزبه پویان»