نگاهی به شورش ۹ خرداد ۱۳۷۱ مشهد

 

( برای خوانده شدن متن عکس روزنامه روی آن کلیک کنید )

شورش ۹ خرداد ۱۳۷۱ مشهد یکی از شورشهای اجتماعی و اقتصادی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ایران است.

این شورش در اثر اعتراض حاشیه نشینان «کوی طلاب» مشهد به تخریب خانه هایشان در شهر مشهد به وقوع پیوست، و به یک تظاهرات چند ده هزار نفری، با شعارهائی علیه مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران و حمله به اماکن دولتی، تبدیل شد و سرتاسر شهر مشهد را فراگرفت.

در این شورش چندین پایگاه انتظامی، مراکز اقتصادی (بانک‌ها و مراکز تجاری)، سیاسی، فرهنگی مورد آتش‌سوزی و تخریب قرار گرفت و خسارتهای مالی و جانی زیادی بوجود آمد و تعداد زیادی از افراد جامعه و خانواده آنان متحمل صدمات جبران ناپذیری شده‌اند. اعم از افرادی که بعنوان مجرم و متهم دستگیر شدند، افرادیکه صدمات جانی و مالی زیادی به آنان وارد شد پرسنل امنیتی و انتظامی که بعلت کوتاهی و قصور و عدم توانایی برخورد با مجرمین گرفتار دادگاه و زندان شدند در این شورش متحمل خسارات شدند.

با اجرای طرح تعدیل اقتصادی در دولت هاشمی و افزایش ۵۰ درصدی تورم متعاقب آن، شورش‌های اجتماعی متعددی در شهرستان‌هایی مانند مشهد، شیراز، زاهدان، زنجان، ارومیه، اراک، مبارکه، قزوین و اسلامشهر رخ دادند که برای مسئولان حکومتی غیرمنتظره بودند.

شروع شورش

این شورش بدین صورت شروع شد که در سال ۱۳۷۱ مسئولین شهری مشهد تصمیم گرفتند برای جلوگیری از مشکل حاشیه نشینی و ساخت و سازهای غیرمجاز در شهر مشهد برخورد قهری نمایند. در نتیجه بدون ارائه امکانات اولیه جهت آسایش حاشیه نشینان و ایجاد بستر مناسب، تصمیم به تخریب و نابودی ساخت و سازه‌های مردم گرفتند؛ ولی این موضوع با تیراندازی یک مأمور و زخمی شدن یک دانش آموز به یک بحران امنیتی، اجتماعی بزرگ تبدیل گردید. خراب کردن خانه‌ها در مناطق محروم شهر مشهد و اعمال کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری به دستور استانداری خراسان آغاز شد و در شروع آن یک کودک ده ساله جان باخت و همین نقطه شروع شورش بود و جمعیت معترض و شورشی، به سمت مرکز شهر حرکت کردند. بنابر گزارش آسوشیتد پرس، دولت “بولدوزرها را برای تخریب بناهایی فرستاده بود که به تصرف عدوانی درآمده و ده‌ها هزار کارگر شاغل در کارخانجات اطراف را سکنی داده بودند.” و زاغه‌نشینان خشمگین در شهر به تظاهرات پرداخته و ساختمانهای دولتی را به آتش کشیده و تخریب نمودند.

ولی با بسیج گسترده همه ارگانهای نظامی، انتظامی و امنیتی، اعدام چندین نفر و دستگیری هزاران نفر از معترضان تحت عناوین «اوباش» یا «اغتشاشگر» نظام حاکم بر ایران توانست موج اعتراضات را سرکوب کند.

در عرض چند ساعت کلانتری‌های ۳ و ۴ مشهد به تصرف مردم درآمد و مردم مسلح گردیدند. چندین اداره دولتی و بانک در اطراف میدان شهدای مشهد از قبیل ساختمانهای شهرداری، سازمان تبلیغات اسلامی، کتابفروشی امور تربیتی، چندین شرکت تعاونی مصرف دولتی و تقریباً همه بانک‌های آن اطراف غارت شدند و به آتش کشیده شدند؛ و تقریباً هر کسی که در خیابان دیده می‌شد داشت کیسه برنجی یا تین روغن نباتی و یا حتی کامپیوتری را که از بانکی برداشته بود به دوش می‌کشید. فردا صبح مرکز شهر چون شهری جنگ‌زده شده بود که از ساختمان‌ها دود بلند می‌شد و خیابانها از خرده شیشه پر بود و ماشین‌های سوخته در کنار خیابان‌های شهر رها شده بودند؛ و نقل قولی از قلم آصف بیات آورده شده که دو سال بعد از این ماجرا در سال ۱۳۷۳ (۱۹۹۴) به بررسی اجمالی آن پرداخته و آورده که در این واقعه بیش از صد ساختمان و مغازه ویران شدند. برآورد میزان خسارات ده میلیارد ریال بود. بیشتر از ۳۰۰ نفر دستگیر و ۶ مأمور پلیس کشته شدند.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۳۷۱ در صحن علنی تحرکات ضد انقلاب در مشهد را محکوم نمودند

——————————————–