بنیان گذار داعش بنیان گذار داعش است

آدام کوتسکو / ترجمه محمدهادی فروزش نیا

آخرین گاف دونالد ترامپ، ادعای او مبنی بر این است که اوباما بنیان گذار داعش است. حالا به نظر میرسد حتی ترامپ – تا آنجا که با سیاست “هیچوقت عقب نشینی نکن” اش سازگار باشد – اذعان میکند که این عبارت شکل غلو آمیز این ایده است که سیاست های اوباما در خاورمیانه “باعث شد” که داعش به وجود بیاید. به راحتی میتوان تصور کرد که یک چپ گرا ادعای مشابهی را در مورد جرج دبلیو بوش مطرح کند، چرا که طرح این مسئله که اگر جنگ جنایتکارانه و فاجعه بار عراق در کار نبود داعش هیچگاه به وجود نمی آمد منطقی به نظر میرسد.

اما به عقیده ی من، نه اوباما و نه بوش باعث پیدایش داعش شدند. در حقیقت بنیان گذار داعش،بنیان گذار داعش است. هیچگونه ضرورت درونی در تهاجم به عراق در سال ۲۰۰۳ وجود ندارد که منجر به پیدایش داعش ۲۰۱۶ شود. آیا این محتمل است که یک سازمان شبه نظامی اسلامگرا تحت شرایطی مشابه آنچه در پی جنگ عراق و پیامدهای آن به وجود آمد پدیدار شود؟ مطمئنا. اما هیچگونه حتمیتی در کار نبود که باعث شود این شکل به خصوص را به خود بگیرد و این اهداف خاص را دنبال کند. سازمان و اهداف آن محصول رهبران و اعضای خود آن هستند، یعنی کسانی که نیروی خود را در وضعیتی که نه خود انتخاب کرده بودند و نه بر آن کنترل کامل داشتند اعمال کردند. پیدایش چیزی مثل داعش را میشد تا حدودی پیش بینی کرد اما هستی داعش به این صورتی که می شناسیم یک محصولِ تصادفیِ نیروهای تاریخی و تصمیمات انسانی است.

این مسئله که جنگ عراق ریشه ی پدیده ای که در حال بررسی آن هستیم است در واقع می بایست نقش احتمال را در این روند آشکار تر سازد. یکی از مهمترین انتقادات نسبت به جنگ عراق این است که این جنگ، جنگی گزینشی بود، بصورت بلاعوض و دلبخواهانه و توسط حلقه ای مشخص از سیاستمداران (چنی،رامسفلد و…) و یک رییس جمهور حرف شنو و جامعه ای تسلیم پی گیری شد. این جنگ تا حدی یک پیامد طبیعی سیاست بلند مدت ایالات متحده معطوف به تغییر رژیم در عراق بود و احتمالا به همین دلیل هم بود که حمایت هر دو حزب را جلب کرد. اما “سکون حال به هم زنی” که به مدت بیش از یک دهه ادامه پیدا کرده بود (صدام در قدرت بود اما با تحریم ها و یک منطقه ی پرواز ممنوع محاصره شده بود) می توانست احتمالا به صورت نامحدود ادامه یابد. هیچ ضرورتی وجود نداشت که صدام باید در آن لحظه ی مشخص حذف میشد.

و قطعا ارجاع به ترامپ باید هرچه بیشتر بر نقش عنصر احتمال در سیاست تاکید کند. بله، ترامپ بر گرایش های عمیق در سیاست آمریکا سوار شده است و موفقیتی که او تا کنون کسب کرده تا حدی قابل پیش بینی بود – البته به نظر من اکثر چنین پیش بینی هایی بیشتر به حدسیاتی خوش اقبال شبیه اند– اما ترامپ شخص خیلی ویژه ای است با خط سیری بسیار ویژه و منحصر بفرد در زندگی، و جنبشی که حول او شکل یافته است به نظر میرسد تا حد بسیار زیادی متکی به شخصِ ترامپ است. هرچه نباشد بیشتر از دوجین آدم بودند که خوش داشتند این آنها باشند که پیام ترامپ را تکرار می کنند اما هیچکدام موفق به قبولی در آزمون حامیان ترامپ نشدند.

اما همه ی این مباحث چه سودی دارد؟ اساسا من از مطالعه ی متون خودنمایانه ای که به کاوش در این امر می پردازند که چگونه هرآنچه رخ میدهد مستقیما از ضرورتی تاریخی سرچشمه میگیرد و این سبک تفسیر سیاسی که میگوید: باورم نمیشود که از وقوع این رویداد حیرت زده شده باشی [ چراکه این رویداد ریشه در شرایط خاصی داشته و بالضروره باید رخ میداده است] خسته شده ام. می بایست راهی برای تصدیق نقش تصادفاتی که از عمل انسانی سرچشمه می گیرند وجود داشته باشد، بدون آنکه به اخلاقی سازیِ فردیت منجر شود.

——————————————————————————————————————————————————————————————————–

آدرس و اسامی صفحات مرتبط با مجموعه عصر آنارشیسم