آنارشیسم در مواجهه با واقعیت‌های موجود: امکان، ضرورت و راهکارها

آنارشیسم در مواجهه با واقعیت‌های موجود: امکان، ضرورت و راهکارها

آنارشیسم برای ما نه صرفاً یک آرمان دوردست، بلکه وضعیتی است که می‌تواند و باید محقق شود. بااین‌حال، آگاهیم که در شرایط فعلی جهان و در همه‌جا، ازجمله جغرافیای ایران و افغانستان، تا رسیدن به چنین وضعیتی فاصله زیادی وجود دارد. ما برخلاف جریاناتی که در خیال‌پردازی‌های انتزاعی متوقف می‌شوند، خود را متعهد می‌دانیم که همراه با تحولات اجتماعی حرکت کنیم و در همین مسیر، امکان تحقق وضعیت آنارشیستی را ایجاد کنیم. این امر مستلزم درک و مواجهه با محدودیت‌های موجود است؛ از سرکوب دولتی گرفته تا ایدئولوژی‌های سیاسی‌ای که در نهایت بازتولیدکننده نظم فعلی‌اند. بنابراین، ما نه‌تنها رویکردی نظری داریم، بلکه بر اساس شرایط کنونی، مواضع عملی اتخاذ کرده، مسائل اجتماعی را دغدغه خود می‌دانیم و برای آن‌ها آلترناتیو ارائه می‌کنیم.

این آلترناتیوها همواره در جهت افزایش امکان آزادی و محافظت از آن شکل می‌گیرند. اما آزادی چیست؟

آیا می‌توان تعریفی همیشگی از آن ارائه داد؟

پاسخ ما منفی است. آزادی در موقعیت‌های مختلف به معانی متفاوتی اطلاق می‌شود و مسیرهای متفاوتی برای تحقق آن وجود دارد. ما نمی‌خواهیم تعریفی انتزاعی و ثابت ارائه دهیم، زیرا هرگونه پاسخ ازپیش‌تعیین‌شده به این پرسش، خطر تحمیل یک چارچوب بسته را به همراه دارد چارچوبی که می تواند بر سوالاتی که در آینده مطرح می شوند منطبق نباشند و پاسخ های ناکارآمدی به ما بدهد.

و هیچ پاسخ یکسانی در وضعیت همواره متغییر نخواهیم داشت.

در عوض، خود را ملزم می‌دانیم که آزادی را در بستر شرایط واقعی بررسی کنیم و متناسب با موقعیت‌های گوناگون، برای تعریف مصداقی و روش تحقق آن راه‌حل هایی را بیابیم.

بااین‌وجود، آنارشیسم به‌عنوان ایده، جنبش، و فدراسیون، نه فاقد موضوع است و نه فاقد موضع.

آنارشیسم به‌طور بنیادین علیه اقتدار متمرکز قرار دارد. این ستیز در ابعاد مختلفی معنا می‌یابد: در سیاست، مخالفت با دولت و سلطه متمرکز؛ در اقتصاد، مقابله با نظام‌هایی که روابط را از بالا به پایین تنظیم می‌کنند؛ و در فرهنگ و اجتماع، ایستادگی در برابر تمامیت‌خواهی در عرصه‌های فکری و اجتماعی. این رویکرد، چارچوب کلی موضع ما را تا حد زیادی مشخص و قابل پیش‌بینی می‌کند.

اما آیا تلاش برای رهایی از اشکال مختلف اقتدار، همیشه به زندگی بهتر منجر می‌شود؟ پاسخ ما آری است، هرچند که برداشت افراد از «زندگی بهتر» متفاوت است. به‌علاوه، ما به‌عنوان آنارشیست، این مبارزه را ضروری می‌دانیم. در هر جامعه، نیروهایی وجود دارند که به‌عنوان موانع محافظه‌کارانه عمل می‌کنند. همان‌طور که ما برای آزادی مبارزه می‌کنیم، آن‌ها نیز مسیر خود را دنبال می‌کنند و برآیند این کنش‌ها، وضعیت اجتماعی را شکل می‌دهد. کسانی که مایل به مسیرهای محافظه‌کارانه‌تر هستند، می‌توانند از جریان‌هایی که چنین رویکردی دارند، مطالبه کنند.

آیا ما نیرویی آزادی‌بخش هستیم؟

آزادی چیزی نیست که بتوان آن را «بخشید». انسان‌ها نه کاملاً آزاد و نه کاملاً در بند متولد می‌شوند، بلکه در فرآیندهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، آزادی بیشتری کسب می‌کنند یا از دست می‌دهند. هر فرد، ابتدا در سطح فردی و سپس در سطح جمعی، مسئول تأمین و حفاظت از آزادی خویش است. اگر ما خود را نیروی آزادی‌بخش بدانیم، این تصور پیش می‌آید که آزادی امری قابل اعطا از سوی یک گروه خاص است و در این صورت، ما خود را در جایگاه اقتدار جدیدی قرار داده‌ایم. اما در حقیقت، ما مجموعه‌ای از انسان‌ها هستیم که برای آزادی خود و دیگران تلاش می‌کنند، نه پیشروتر از دیگران و نه عقب‌تر. این انتخاب ماست و تأثیرات آن، هم در سطح خرد و هم در سطح کلان اجتماعی، مشهود خواهد بود.

آیا ما به‌تنهایی آینده جغرافیا را می‌سازیم؟

خیر. میان اراده ما و تحقق اهدافمان، فاصله‌ای قابل‌توجهی وجود دارد. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، نیروهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مختلفی در این فرآیند نقش‌آفرینی می‌کنند. ما یکی از این نیروها هستیم، نه تنها نیروی مؤثر. علاوه‌براین، نتایج کنش‌های ما ممکن است با نیات اولیه‌مان متفاوت باشند، امری که در حیات اجتماعی اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین، ما دچار «نیت‌اندیشی» نمی‌شویم و یک نتیجه فرضی را به‌عنوان نتیجه قطعی نمی‌پذیریم. درعوض، بر نقش خود در تحولات اجتماعی آگاه و باورمند می‌مانیم و تلاش می‌کنیم که فعالیت‌ها و مبارزاتمان در پیوندی نزدیک با اهدافمان باشد.

«بخش رسانه‌ای اتحادیۀ آنارشیست‌های جغرافیای موسوم به افغانستان و ایران  به عنوان یکی از خودسازماندهی‌های فدراسیون عصر آنارشیسم»