مرگ ابتهاج و تاثیر ناچندان آن بر آزادیخواهان درون و بیرون ایران

امروز، ۱۹ مرداد ۱۴۰۱ شمسی، خبر مرگ هوشنگ ابتهاج (ه.الف سایه) در سن ۹۵ سالگی به گوش رسید. نکته ای که امروز در میان انبوه تسلیتها و تاسفها گم شد و احتمالا چندروز بعد جلب توجه کند واکنش رژیم اسلامی حاکم بر ایران به این خبر بود. شخصیتهای رده بالای ج.ا از جمله شخص ابراهیم رئیسی و قالیباف تسلیت گفتند و وزارت ارشاد رژیم اعلام کرد که عهده دار بازگرداندن بدن و دفن او می شود.

با درنظر گرفتن اینکه رژیم حتی به هنرمندان و ادیبان کاملا غیرسیاسی نیز چنین لطف هایی ندارد این طرز برخورد با ابتهاج شاید کمی عجیب جلوه کند. ولی وقتی به کارنامه سیاسی او نگاه می کنیم آنچنان هم دور از انتظار نیست. ابتهاج، فارغ از ارزش هنری آثارش، از چپهای اقتدارگرایی بود که به مانند بسیاری از همراهانش در سال ۵۷ پشت سر جبهه ارتجاع به رهبری خمینی ایستاد و در سالهای بعدی در طی سرکوب زنان و اتنیکها اعتراض خاصی نکرد. در اوایل دهه ۶۰ که برخورد حکومت با چپها جدی شد ابتهاج هم همانند بسیاری از هم مسلکانش زندانی شد ولی برخلاف بسیاری از آنها به طرز عجیبی در عرض مدت کوتاهی آزاد شد و پس از آن همراه رفقای نوازنده و خواننده اش همواره از مرحمت رژیم برخوردار بود. زمانی که حمل ساز در خیابان جرم بود و نیاز به مجوز مخصوص داشت و تقریبا تمام هنرمندان پیشین بیکار شده بودند، ابتهاج و باندش تقریبا تنها گروه مورد تایید و تبلیغ رژیم بودند. در این میان ابتهاج چنان روابط نزدیکی با رژیم داشت که حتی مورد تحسین خامنه ای واقع شد، با وجود مواضع علنی استالینیستی اش هرگز مورد پیگرد قرار نگرفت و البته چندین شعر در مدح امامان شیعه هم سرود (که مشخص نیست به عمد و برای جلب رضایت رژیم بود یا ناشی از عقاید التقاطی و اصطلاحا “شترگاوپلنگ” مارکسیستهای وطنی). او اگرچه سعی می کرد خود را غیرسیاسی نشان دهد ولی تا آخر عمر مواضع استالینیستی اش را تغییر نداد و همواره حمایت ضمنی اش از نظام را با شرکت در سیرکهای انتخاباتی و تبلیغاتی و دیدار با معتمدین رژیم در عرصه فرهنگ نشان می داد و از اقدامات چندماه مانده به فوتش میتوان به حمایت(بخوان: خونشوری) از پوتین و دیدار با چند آخوند حکومتی نام برد. با این توصیفات، بعید است مرگ او تاثر چندانی برای آزادیخواهان درون و بیرون ایران به همراه داشته باشد.

مطلب دریافتی از یکی از همقطاران اتحادیۀ آنارشیست‌های جغرافیای موسوم به افغانستان و ایران