ویلهلم دیلتای، تئوریسین علوم انسانی

Wilhelm Dilthey 1833-1911

آرام بختیاری-

ویلهلم دیلتای، تئوریسین علوم انسانی.

فلسفه،- علوم انسانی یا علوم اجتماعی؟

ویلهلم دیلتای (۱۹۱۱-۱۸۳۳م)،فیلسوف آلمانی، یکی از نظریه پردازان “علوم انسانی” است. مارکسیستها برای این رشته، عنوان “علوم اجتماعی” را پیشنهاد میکنند. در ایران، رهبر مذهبی کشور، کوشید تا برای این شاخه از علوم، عنوان “علوم انسانی اسلامی” را جا بیندارد،چون هر دو عنوان قید شده را نماد تسلط فرهنگ غربی دوران استعمار ویا فرهنگ سکولار و لیبرال میداند.

چپها عنوان “علوم انسانی” در فرهنگ لیبرال را مفهومی غیرعلمی ایده آلیستی میدانند.چون آن خلاف علوم طبیعی و براساس نظرات دیلتای غالبا به واقعیات اجتماعی تاریخی میپردازد و وابستگی آن به روابط اجتماعی اقتصادی و مادی غیرقابل انکار است. “علوم اجتماعی” مفهومی مارکسیستی است که به جنبه های مختلف زندگی اجتماعی مانند تاریخ و اقتصاد و حقوق و زبان و هنر و غیره میپردازد و متکی به اندیشه و متد دیالکتیکی است. چپها پیش بینی میکنند که در آینده؛ یعنی در دوران سوسیالیسم، علوم اجتماعی و علوم طبیعی به یک نظام علمی واحد تبدیل خواهند شد. در باره افکار دیلتای اشاره میشود که وی پایه گذار” فلسفه زندگی” خردگریزانه است.

ویلهلم دیلتای یکی از مهمترین متدگرایان علوم انسانی است. فلسفه او فرق بین علوم انسانی و علوم طبیعی را نشان میدهد. اوپایه گذار نظریه شناخت در علوم انسانی و مورخ تاریخ گرایی شکاکانه و مورخ علوم انسانی است. در منابع غربی او را مورخ فرهنگ و پایه گذار علوم انسانی و و فیلسوف علوم انسانی اجتماعی نیز میدانند. مارکسیستها او را منکر شناخت عقلگرایانه ظواهر اجتماعی معرفی میکنند.دیلتای فقط باور به  تفهیم و تفهم هرمنوتیکی تفسیری داشت. او تاثیر مهمی روی افکار هایدگر و هابرماس از خود بجا گذاشت.

دیلتای بعد از تحصیل الهیات و تاریخ و فلسفه و علوم باستانی، در سال ۱۸۸۷ میلادی عضو آکادمی علوم آلمان شد. وی مینویسد موضوع علوم انسانی،واقعیات تاریخی اجتماعی است، و موضوع علوم طبیعی، بررسی واقعیات عینی و بیرونی است. هدف کار علوم انسانی، فهم حوادث و شواهد فردی و تاریخی است، و هدف کار علوم طبیعی،فهم قوائد کلی است، و در علوم انسانی، فهم و درک جزئیات و منفردها؛خصوصا افراد مهم است، و در علوم طبیعی، روش و متد، توضیح است، و در علوم انسانی، درک و فهم مهم میباشد.

دیلتای یکی از نمایندگان مهم علم هرمنوتیک یعنی تئوری فهم و تفسیر متون است.او میگفت برای درک و فهم پویای جهان تاریخی باید “نقد خرد مطلق” کانت را به یک “نقد خرد تاریخی” گسترش داد. در نظر وی هم واقعیات تاریخی و هم دانش پیرامون این واقعیات دارای یک خصوصیت پویای تاریخی هستند که دیلتای آنرا “تاریخیت” می نامید. براساس اندیشه های نظام مند روش گرایانه بود که او خالق نظریه “فلسفه زندگی” نیز گردید.

دیلتای میگفت کوچک ترین واخد زندگی “تجربه و مشاهده” است که در آن ساختار کل زندگی تاریخی بیان میگردد. در این تجربه و مشاهده، وحدت انسان و واقعیت یعنی اتحاد عین و ذهن نیز صورت میگیرد. از جمله مهمترین مقوله های زندگی- زمان و معنی و ارزش و هدف و ساختار و تحول و رابطه کل با جزء، هستند.

مهمترین آثار دیلتای عبارتند از- مقدمه ای بر علوم انسانی، بیوگرافی شلایرماخر، درباره روانشناسی توصیفی، آغاز علم هرمنوتیک، تجربه و شعر، ماهیت فلسفه، ساختار جهان تاریخی در علوم انسانی، محموعه آثار ۱۲ جلدی، و مکاتبه با یک اریستوکرات روشنفکر، هستند.

دیلتای در سال ۱۹۰۰ میلادی پایه گذار علم هرمنوتیک شد که در فرهنگ یونان باستان به معنی” قابل فهم نمودن متون “است. وی میخواست بدون متافیزیک و بدون دخالت نیروهای آسمانی، زندگی را از خود زندگی بفهمد. کوشش وی در راه تئوریزه کردن اصول تاریخی فلسفی و سیستماتیک علوم انسانی است. او جویای علوم انسانی پویا و عملگرا است که نظریه شناخت در علوم انسانی را با کمک “نقد خرد تاریخی” دنبال می کرد. در نظر وی،از طریق اگاهی تاریخی است که انسان خود را می شناسد و تجربه میکند. وی بر این باور بود که فقط تاریخ انسان میتواند به وی بگوید که او کیست و چیست؟

دیلتای از علوم انسانی انتظار استفاده برای زندگی را دارد و از این طریق است که نظراتش تبدیل به “فلسفه زندگی” میشوند. وی میگفت مهمترین اصل زندگی، تجربه است. فلسفه زندگی او،تئوری و نظریه آشنایی با خود یعنی نوعی خودشناسی است.او یکی از نظریه پردازان روانشناسی توضیحی و تفهیمی نیز است. تاثیر اندیشه های دیلتای غیراز فلسفه هرمنوتیک، روی انسانشناسی فلسفی مدرن و روانشناسی و تعلیم و تربیت است. کتاب “تجربه و شعر” وی تحقیقاتی در باره شاعران مهم آلمان همچون گوته و لسینگ و نوالیس و هلدرلین است.

فلسفه زندگی دیلتای از نوع علوم انسانی است. او را متفکر این شاخه علوم اجتماعی نیز بشمار می آورند. اگر برای هگل یک نیرو و ارزش مطلق وجود داشت، برای دیلتای همه چیز نسبی است. او از جمله تاریخ گرایانی است که نسبی فکر میکرد. روش و متد های علوم انسانی ساختاری او به ادعای غربیها، امروزه اثبات شده و قابل استفاده است. وی میگفت زندگی باید اصل فلسفه گری را هدایت کند و زندگی باید اهرم اصلی فرهنگ در جهان مشوش مدرن کنونی،و انگیزه عمل و جهت یابی  فکری باشد.

آرام بختیاری

———————————————————————————————–

آدرس و اسامی صفحات مرتبط با اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان

Anarchist Union of Afghanistan and Iran, May 24, 2018

P.S:The possibility of joining new people and groups of anarchists will be permanent

The Union has many social media and other communication channels. You will find them at the bottom of this page

۱- آدرس عصر آنارشیسم در اینستاگرام

https://instagram.com/asranarshism/

—————————————-

۲- آدرس عصر آنارشیسم در تلگرام

https://telegram.me/asranarshism

—————————-
۳- عصر آنارشیسم در توئیتر

https://twitter.com/asranarshism

———————————–

۴ – فیسبوک عصر آنارشیسم

https://www.facebook.com/asranarshism

—————————————

۵ – فیسبوک بلوک سیاه ایران

https://www.facebook.com/iranblackbloc

————————————————–

۶ – فیسبوک آنارشیستهای همراه روژاوا و باکورAnarchists in solidaritywiththeRojava

https://www.facebook.com/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D9%88%DA%98%D8%A7%D9%88%D8%A7-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1-Anarchists-in-solidarity-with-the-Rojava-434646579975914

———————————————————-

۷ – فیسبوک دفاع از زندانیان و اعدامیان غیر سیاسی

https://www.facebook.com/sedaye.bisedayan

————————————————————

۸ – فیسبوک کارگران آنارشیست ایران

https://www.facebook.com/irananarchistlabors

——————————————————

۹- فیسبوک کتابخانه آنارشیستی

https://www.facebook.com/anarchistlibraryfa

————————————————–

۰ ۱– فیسبوک آنارشیستهای همراه بلوچستان

https://www.facebook.com/anarchistinsupportbaluchistan

—————————————————–

۱۱ – فیسبوک  هنرمندان آنارشیست

https://www.facebook.com/anarchistartistss

————————————————-

۱۲ – فیسبوک دانشجویا ن آنارشیست

https://www.facebook.com/anarchiststudents

——————————————-

۱۳ – فیسبوک شاهین شهر پلیتیک

https://www.facebook.com/shahre.shahin

———————————————–

۱۴ – فیسبوک آنتی فاشیست

https://www.facebook.com/ShahinShahrPolitik

————————————————

۱۵ – آدرس آنارشیستهای مریوان در کانال تلگرام

https://t.me/anarchyinmarivan

———————————

۱۶-آدرس تماس با ماcontact us

info@asranarshism.com

———————————

۱۷ – سایت عصر آنارشیسم

https://asranarshism.com

——————————————–

۱۸ – آدرس کانال آنارشیستهای کردستان در تلگرام

بڵاوکردنەوەی بیرو هزری ئانارکیستی

https://t.me/kurdistananarshist

——————————-

۱۹- فیسبوک میتینگ دهه هفتاد و هشتادی ها

https://www.facebook.com/%D9%85%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%86%DA%AF-%D8%AF%D9%87%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7-505093803031731/

——————————————

۲۰ – گوگل پلاس عصر آنارشیسم

https://plus.google.com/u/0/114261734790222308813

——————————————-

۲۱ –  ساوندکلاود رادیو آنارشی

——————————————

۲۲- آدرس ” دختران آنارشیست افغانستان ” در اینستاگرام

https://www.instagram.com/dokhtarananarshist_afghanestan

———————————————————–

۲۳- آدرس “دختران آنارشیست افغان ” در فیسبوک

https://www.facebook.com/Afghan-Anarchist-Girls-116992605591873

————————————————————–

۲۴- آدرس آنارشیستهای رشت در اینستاگرام

https://www.instagram.com/anarshist.rasht

———————————————————

۲۵ –  آدرس پیج آنارشیستهای شهر بوکان (  ئانارکیسته کانی بوکان ) در اینستاگرام

https://www.instagram.com/bokan_anarchy

———————————————————–

۲۶- آدرس آنارشیستهای اصفهان و شاهین شهر در تلگرام

https://t.me/Anarshistsh2

————————————————

۲۷ – آدرس آنارشیستهای اصفهان و شاهین شهر در اینستاگرام

https://www.instagram.com/anarshistshahinshahr

—————————————————

۲۸- آدرس آنارشیستهای شیراز در تلگرام

https://t.me/ShirazAnarchist

—————————————————

۲۹ – آدرس آنارشیستهای شیراز در اینستاگرام

https://www.instagram.com/anarchy_shz_ism

——————————————————

۳۰ – آدرس آنارشیستهای گیلان در اینستاگرام

https://www.instagram.com/guilan_anarchism

——————————————————-

۳۱ – آدرس کانال جامعه دگرباشان فارسی زبان در تلگرام

https://t.me/IRLGBT_COM

————————————————-

۳۲ – آدرس کانال ” جوانان آنارشیست ” در تلگرام

https://t.me/young_anarchists

————————————————

۳۳- آدرس آنارشیستهای مشهد در کانال تلگرام

https://t.me/anarchismera

————————————————-

۳۴ -آدرس کانال آنارشیستهای تهران در تلگرام

t.me/tehran_anarchists

——————————————–

۳۵ – آدرس بلوک سیاه Iranian Black Bloc

twitter.com/anarshist

————————————

۳۶ – آدرس پیج” آنارشیستهای جنوب “در اینستاگرام

https://www.instagram.com/southanarchists

آنارشیستهای جنوب یکی از اعضای تشکیل دهنده ” اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان” می باشند که در ایران حضور دارند.

———————————————————

۳۷ – آدرس پیج” آنارشیستهای خراسان “در اینستاگرام

https://www.instagram.com/khurasan_anarch

آنارشیستهای خراسان یکی از اعضای تشکیل دهنده ” اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان” می باشند که در ایران حضور دارند.

——————————————————————————

۳۸ – آدرس بالاچه عصر آنارشیسم در بالاترین

https://www.balatarin.com/b/anarchismera

———————————————————————-

۳۹ – آدرس وبلاگ اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان

https://tauai.wordpress.com

————————————————————————

۴۰ – آدرس اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان در فیسبوک

https://www.facebook.com/TAUAI/?modal=admin_todo_tour

————————————————————————————–

۴۱ – آدرس اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان در اینستاگرام

https://www.instagram.com/union9387

—————————————————————————————

۴۲ – آدرس پیچ آنارشیستهای اهواز در فیسبوک

https://www.facebook.com/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2-2021321021440113

—————————————————————————–

۴۳ – آدرس پیچ آنارشیسم سبز در فیسبوک

https://www.facebook.com/Green-Anarchism-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%B3%D8%A8%D8%B2-229749814516765

—————————————————————————

۴۴ – آدرس پیج جوانان آنارشیست در اینستاگرام

https://www.instagram.com/javanane_anarshist