تولید دو سوم گازهای گلخانه‌ای جهان تنها در ۹۰ کمپانی

تنها ۹۰ کمپانی بیش از دو سوم گازهای گلخانه‌ایِ مسببِ گرم‌شدن زمین را تولید می‌کنند.

محققان موسسه “مسئولیت‌پذیری جوی” در ایالات متحده در مقاله‌ای نشان داده‌اند که تنها ۹۰ کمپانی که در میان آنها نام بزرگترین تولیدکننده نفت، گاز و ذغال‌سنگ به چشم می‌خورد، بیش از دو سوم گازهای گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کنند.

گفته می‌شود تمرکز گازهای گلخانه‌ای در جو کره زمین دلیل اصلی گرمایش کره زمین است. دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که اگر میزان تولید گازهای گلخانه‌ای و به خصوص دی‌اکسیدکربن با سرعت کنونی ادامه یابد، کره زمین به زودی بیش از ۲ درجه سانتیگراد گرم‌تر از دوران قبل از انقلاب صنعتی خواهد شد. چنین گرمایشی منجر به تحولات فاجعه‌آمیز زیست‌محیطی مانند آب‌شدن یخ‌های قطبی، و افزایش سطح آب اقیانوس‌ها می‌شود.

در لیست محققان موسسه مسئولیت‌پذیری جوی نام شرکت‌هایی همچون اگزون موبیل، شورون و شل به چشم می‌خورد. لازم به ذکر است که کشورمان ایران در رتبه دهم کشورهای تولید‌کننده گازهای گلخانه‌ای قرار دارد و یکی از بزرگترین آلوده‌کننده‌های جو کره زمین است.

درمورد بحران زیست‌محیطی و ارتباط آن با سیاست اینجا بیشتر بخوانید.

میثم دعایی*؛ انستیتو جهانی منابع طبیعی به تازگی (۲۰۱۵) آماری را منتشر کرده است که براساس آن کشورهایی که بالاترین میزان تولید گازهای گلخانه‌ای را دارند رتبه‌بندی کرده‌ است.

این ۱۰ کشور به تنهایی ۷۲٫۷۸ درصد گازهای گلخانه‌ای جهان را به خود اختصاص می‌دهند. معیار سنجش نیز در این تحقیق میزان تولید دی اکسید کربن (CO2) بوده است.

اما بیایید قدری آمار را مرور کنیم. براساس این آمار:

۱- چین با تولید ۱۰۹۷۵٫۵ میلیون تن گاز دی اکسیدکربن، در مقام اول تولید گازهای گلخانه‌ای قرار دارد. این مقدار ۲۵٫۳۶ درصد کل گازهای گلخانه‌ای جهان را تشکیل می‌دهد.

۲- امریکا و ۲۸ کشور اتحادیه اروپا به ترتیب مقام دوم [۱۴٫۴ درصد] و سوم [۱۰٫۱۶ درصد] را به خود اختصاص داده‌اند. (به ترتیب: امریکا، ۶۲۳۵٫۱ میلیون تن و اتحادیه اروپا ۴۳۹۹٫۱ میلیون تن). هند و روسیه نیز به ترتیب با تولید ۶٫۹۶ و ۵٫۳۶ درصد، در مقام چهارم و پنجم قرار دارند.

۳- ایران در این ۱۰ کشور مقام دهم است و با تولید ۱٫۶۵ درصد کل گازهای گلخانه‌ای جهان، سالانه ۷۱۵ میلیون تن دی اکسیدکربن تولید می‌کند. ولی اینکه فقط در میان ۱۰ کشور اول جهانیم خود مسئله اصلی نیست.

مسئله اصلی اینجاست که چطور با جمعیت کمتر، صنایع ضعیف‌تر و تولید کمتر، ما این رتبه را کسب کرده‌ایم.

تمام کشورهایی که در صدر این لیست قرار دارند همه جزو کشورهایی هستند با صنایع بزرگ، جمعیت بسیار بالاتر از ما و میزان تولید بسیار بالاتر از ما.

علاوه بر این تمام این ۱٫۶۵ درصد از کل گازهای گلخانه‌ای که تولید می‌کنیم مربوط به بخش انرژی است. در حالی که براساس این آمار، ۵ کشور ابتدای لیست در بخش‌های مختلف انرژی، کشاورزی، صنعت و غیره این میزان دی‌اکسیدکربن را تولید کرده‌اند.

البته این میزان از تولید گازهای گلخانه‌ای خیلی هم عجیب نیست. مژده روزی‌طلب، کارشناس ارشد عمران و محیط زیست، در این زمینه می‌گوید: «به عنوان مثال در سال‌های گذشته در صنعت نفتی ایران، اکثریت فازهای پارس جنوبی کنترلی بر حجم عظیم گاز نداشته اند و به دلیل عدم وجود فناوری جدید، مجبور به سوخت گاز و تزریق کاندنسیت به پالایشگاه‌های عسلویه هستند.
خود عسلویه به تنهایی می‌تواند منبع عظیم گازهای گلخانه‎ایی باشد. تاسیسات فراساحلی ایران در خلیج فارس تنها آیتمی را که رعایت نمی‌کنند محیط زیست است. در این شرایط و زمانی که ارزیابی زیست محیطی برای فازهای پیش از اجرا فقط به دلیل هزینه مازاد، رد می‌شوند چه انتظاری می‌شود داشت»

اگر به آمار سال ۲۰۱۳ نگاه کنیم  خواهیم دید که ایران  در سال گذشته مقام هفتم تولید گاز گلخانه ای را به خود اختصاص داده بود ولی آیا این به این معناست که با صعود ایران به پله دهم میزان تولید گازهای گلخانه‌ ای در ایران نیز کمتر شده است ؟ پاسخ منفی است . ایران در سال ۲۰۱۳ ، ۴۱۰ میلیون تن دی‌اکسید کربن تولید کرده است در حالی که این میزان امسال به ۷۱۵ میلیون تن رسیده است.

به عبارت دیگر بهبود رتبه ما در سال جاری به دلیل کاهش گازهای گلخانه‌ای‌مان نیست . به این دلیل است که سایر کشورها مانند چین، امریکا، روسیه بیشتر از سال‌های گذشته گاز گلخانه ای تولید کرده‌اند.

پس از روی کار آمدن دولت آقای دکتر حسن روحانی، ایران اجرای طرح هایی را برای کاهش گازهای گلخانه‌ای درپیش گرفته است و این امر بسیار مبارکی است.

طرحهایی مانند ۲۰۰ پروژه در قالب بهبود مدیریت زیست‌محیطی خلیج ‌فارس که پیش بینی می شود  تا سال ۲۰۱۸ یا حداکثر تا ۲۰۲۰ هفتاد درصد آلودگی‌های نفتی در هوا، دریا و زمین به وسیله اجرای این طرح کاهش یابد.

همچنین اجرای دقیق استاندارد تصفیه‌خانه‌های نفتی، تدوین ۳ طرح برای توقف سوزاندن گازهای مشعل و از همه مهمتر بهینه کردن کیفیت بنزین که در دولت قبل به هیچ وجه جدی گرفته نمی‌شد.

محمدحسین اردشیری مدیر ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست وزارت نفت سال گذشته اعلام کرده بود: «ایران نزدیک ۱۳.۷درصد گاز فلر (گاز مشعل) دارد که اکنون “به ۹ درصد رسیده است که البته استاندارد آن پنج درصد است. درپایان ۲۰۱۸ به احتمال زیاد به زیر یک درصد می‌رسیم که استاندارد کشورهای پیشرفته جهان است.
»
همچینین طرح بررسی کیفی وکمی منابع انتشار آلاینده‌های هوا و گازهای گلخانه‌ای در مجتمع گازی پارس جنوبی و اجرای پروژه‌هایی برای ثبت در مکانیزم توسعه پاک (CDM) در برخی پالایشگاه‌های کشور.

اینها همه قدم‌های خوبی است و قدم‌های خوب منشا امیدند. باشد که محقق شود.

آمار مورد استناد این گزارش جدیدترین نتایج بررسی‌های انستیتو جهانی منابع طبیعی بوده و در ژوئن ۲۰۱۵ منتشر شده‌است.

---

منابع :
World Resources Institute. CAIT Climate Data Explorer, 2015*
Blame game: Which countries are the worst global warmers*
MICHAEL CASEY June 25, 2015
EDGAR: Trends in global CO2 emissions: 2014 report*

---

* دانشجوی دکترای محیط زیست، آلمان