ویروس زیکا چیست ؟ اعلام وضعیت اضطراری بین المللی از بیم ویروس زیکا ، علت شیوع و چگونگی تشخیص آن

ویروس زیکا چیست ؟

زیکا ویروسی است که از طریق یک پشه به انسان منتقل می شود و در حال حاضر در بخش وسیعی از آمریکای لاتین و کشورهای حوزه کارائیب شیوع یافته و به سرعت در حال گسترش است. سازمان جهانی بهداشت روز پنجشنبه اعلام کرد که پیش بینی می شود امسال بین سه تا چهار میلیون نفر در آمریکا به این ویروس مبتلا شوند.

علائم

بنا به گزارش «مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها» در آمریکا، رایج ترین علائم ابتلا به این ویروس تب، جوشهای خارشدار، درد مفاصل، و التهاب چشمها به مدت یک هفته همراه است.

به عقیده محققان برزیلی و پژوهشگران «سازمان بهداشت قاره آمریکا»، که شاخه ای از «سازمان جهانی بهداشت» است، شواهد فزاینده حاکی از ارتباط ویروس زیکا با بروز بیماری «میکروسفالی» است. میکروسفالی یا «کوچک سری» اختلالی در دستگاه عصبی است که در نتیجه تولد نوزادان با جمجمه و مغز کوچکتر از حد معمول ایجاد می شود.

شمال شرق برزیل شاهد افزایش چشمگیر تعداد نوزادانی است که با عارضه میکروسفالی به دنیا آمده اند.

به گفته وزیر بهداشت برزیل، شمار نوزادان مشکوک به ابتلا به این بیماری از ۳۶۰ مورد به رقم بسیار نگران کننده ۳۸۹۳ مورد رسیده است.

تنها یک چهارم افراد آلوده به زیکا علائم آلوده شدن به این ویروس را نشان می دهند. به همین دلیل، بسیاری از موارد ابتلا به این ویروس تشخیص داده نمی شوند، و در نتیجه دشوار می شود ابعاد واقعی آلودگی به آن را در قاره آمریکا مشخص کرد.

کشورهای آلوده به این ویروس

بنا به آمار اعلام شده از سوی «سازمان بهداشت قاره آمریکا»، تاکنون ۲۳ کشور و منطقه واقع در این قاره موارد آلودگی به ویروس زیکا را گزارش کرده اند. این تعداد بیش از دو برابر تعداد قبلی تا یک ماه پیش است.

برزیل بالاترین آمار ابتلا به این ویروس را دارد، و کلمبیا از این نظر در مقام دوم قرار می گیرد. اکوادور، السالوادور، گواتمالا، هائیتی، هندوراس، مکزیک، پاناما، پاراگوئه، پورتوریکو، سورینام و ونزوئلا نیز از کشورهای دیگری هستند که موارد بسیاری از ابتلا به زیکا در آنجا گزارش شده است.

بنا به برآورد «سازمان جهانی بهداشت»، ویروس زیکا احتمالاً در تمام کشورهای قاره آمریکا، به جز کشورهای کانادا و شیلی، شیوع خواهد یافت.

تاکنون گزارشی در مورد ابتلا به این ویروس در ایالات متحد آمریکا منتشر نشده، هرچند زنی که در برزیل به این ویروس آلوده شده بود، در هاوایی نوزادی با آسیب مغزی به دنیا آورده است.

سابقه

ویروس زیکا اولین بار در سال ۱۹۴۷ در اوگاندا در قاره آفریقا شناسایی شد، و تا سال ۲۰۱۴ نشانه ای حاکی از وجود آن در قاره آمریکا وجود نداشت.

روش انتقال

ویروس زیکا توسط پشه ای موسوم به «آیدس آیگیپتی» (حشره مصری) منتقل می شود که ناقل بیماریهای دیگری از جمله تب زرد و تب دنگی نیز هست.

روش تشخیص

علائم آلوده شدن به این ویروس مشابه علائم تب دنگی و دیگر بیماریهایی است که به وسیله این پشه منتقل می شود.

هشدارها در مورد بارداری

وزیر بهداشت کلمبیا به زنان این کشور توصیه کرده است که برای پیشگیری از خطرات ابتلا به ویروس زیکا، برنامه خود برای بارداری را دست کم شش تا هشت ماه به تعویق بیاندازند.

در جامائیکا گزارشی در مورد آلودگی به این ویروس دریافت نشده است، با این حال وزیر بهداشت این کشور نیز به زنان توصیه کرده است که بارداری خود را شش ماه تا یک سال به تعویق بیاندازند. السالوادور به زنان توصیه کرده است که تا سال ۲۰۱۸ باردار نشوند.

«سازمان جهانی بهداشت» می گوید زنانی که برنامه ای برای سفر به مناطق آلوده به ویروس زیکا دارند، باید پیش و پس از سفر خود به پزشکان متخصص مراجعه کنند. به گفته پژوهشگران این سازمان، زیکا می تواند از طریق خون منتقل شود، و در منی انسان نیز یافت شده است، اما تأیید امکان انتقال آن از طریق آمیزش جنسی به شواهد محکمتری نیاز دارد.

چند هفته پیش، «مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها» در آمریکا به زنان باردار توصیه کرده بود که از سفر به ۱۴ کشور و منطقه آلوده به زیکا در آمریکای لاتین و حوزه کارائیب خودداری کنند.

به گفته «سازمان بهداشت قاره آمریکا»، هیج آمار دقیق و قابل اتکایی در مورد تعداد افراد آلوده به این ویروس در قاره آمریکا وجود ندارد. با این حال، این سازمان با توجه به گزارشهای دریافتی از کشورهای منطقه، پیش بینی می کند که دست کم ۶۰ هزار نفر به این ویروس آلوده شده باشند، هرچند که رقم واقعی ممکن است بسیار بالاتر از این باشد.

منشأ زیکا: تخریب محیط زیست و تغییرات اقلیمی

منشأ اصلی گسترش ویروس زیکا را در یک کلام می‌توان تخریب محیط زیست در وسیع‌ترین معنای آن عنوان کرد.

آب راکد و کثیف، قطع درختان جنگل، گسترش شهر‌ها، افزایش شهرنشینی بدون زیرساخت لازم و افزایش زباله، همگی از عواملی به شمار می‌آیند که پشه‌ای موسوم به «آیدس آیگیپتی» (حشره مصری) یا‌‌ همان زیکا مکان مناسب خود را در شهر‌ها بیابد و از این طریق ناقل ویروس زیکا شود.

هم متخصصان بیماری‌های ویروسی و هم تحلیلگران محیط زیست متفق القول بر این باورند که خرابکاری‌های فزاینده انسان در طبیعت سبب برهم زدن چرخه بسته این حشرات در میان جنگل‌های بکر و مراتع شده است.

در واقع جنگل‌زدایی فزاینده و رشد خیره کننده ۴۵۰ درصدی قطع درختان در آمریکای لاتین در سال‌های اخیر و پوشش کم ارتفاع گیاهی و گسترش زمین‌های کشاورزی در درون شهر‌ها و از این طریق آلودگی آب‌ها با پساب کشاورزی بستر مناسبی برای یورش این حشرات موذی به شهر‌ها فراهم آورده است. حشراتی تشنه مراتع مرطوب و آب‌های کثیف.

از سویی دیگر، روند فزاینده گرمایش جهانی و افزایش تدریجی میانگین دما در مناطق خاصی مثل آمریکای لاتین موجب شده تا تولیدِ مثل حشراتی از قبیل زیکا سریع‌تر و بیشتر شود. از این جهت گسترش ویروس‌هایی مانند زیکا عمیقاً به تغییرات اقلیمی وابسته است.

به گزارش وزارت بهداشت ایران تا کنون هیچ موردی از ابتلا به ویروس زیکا در ایران گزارش نشده است. البته با توجه به عوامل فوق و منشأ این ویروس می‌توان دریافت که ایران نیز می‌تواند بستر مناسبی برای هجوم پشه‌های ناقل زیکا باشد.

احتمال شیوع ویروس خطرناک زیکا در سراسر قاره آمریکا