پیش زمینه ی کوتاهِ تاریخی و اجتماعی – سیاسی درباره ی جنگ در لبنان

By Hasse-Nima Golkar

پیش زمینه ی کوتاهِ تاریخی و اجتماعی – سیاسی درباره ی جنگ در لبنان

لُبنان کشوری است با تاریخ پیچیده که با تضادهای فرقه‌ای، نفوذ منطقه‌ای و جنگ‌ها شناخته می‌شود. سیستم سیاسی این کشور به شدت با موقعیت جغرافیائی آن در دریای مدیترانه و جمعیت چندفرهنگی و چندمذهبی آن مرتبط است، که آن را به صحنه‌ای برای مبارزات قدرت‌های منطقه‌ای بزرگ‌تر، به ویژه بین اسرائیل و بازیگرانی مانند حزب‌الله تبدیل کرده است.

لبنان، تاریخی طولانی دارد که به دوران باستان بازمی‌گردد، زمانی که فینیقی‌ها، مردمانی دریانورد، در آن ساکن بودند و به دلیل گسترش نخستین ألفبا و سیستم‌های تجاری خود، در سراسر مدیترانه شناخته شده بودند. برای چندین قرن، لبنان بخشی از امپراتوری عثمانی بود تا زمانی که این امپراتوری پس از جنگ جهانی اوّل فروپاشید.

پس از جنگ، لبنان تحت قیمومیت فرانسه وجامعه ملل (در أساس؛ جامعه دولت ها زیر پوشش ملت ها) قرار گرفت. لبنانِ مُدرن در سال ۱۹۲۰ تشکیل شد و در سال ۱۹۴۳ به طور رسمی از فرانسه مستقل شد.

یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ مدرن لبنان جنگ داخلی ۱۵ ساله (۱۹۹۰-۱۹۷۵ میلادی) است. این درگیری دلایل متعددی، از جمله تنش‌های بین گروه‌های مذهبی و سیاسی گوناگون کشور و دخالت بازیگران منطقه‌ای مانند سوریه و اسرائیل داشت. جنگ داخلی منجر به فروپاشی زیرساخت‌ها واقتصاد لبنان شد واین کشور را به صحنه‌ای برای درگیری‌های قدرت‌های امپریالیستی و شبه ‌نظامیان تبدیل کرد.

با «توافق طائف» در سال ۱۹۸۹ میلادی، جنگ داخلی پایان یافت و قدرت سیاسی و اقتصادی بین گروه‌های مذهبی لبنان تقسیم شد، اما بسیاری از مشکلات قدیمی همچنان باقی ماندند. سیستم سیاسی لبنان به شدت فرقه‌ گرایانه و تقسیم قدرت بر اساس مذهب انجام گردید.

پس از جنگِ داخلی، سوریه حضور نظامی نیرومندی‌ با حدود۱۴۰۰۰ سرباز در لبنان داشت. ترور «رفیق حریری» نخست‌وزیر این کشور در سال ۲۰۰۵ میلادی مُنجر به اعتراضات گُسترده مردمی (مابین ۱۴ مارچ و ۲۷ آوریل ۲۰۰۵) شد که به «انقلاب سِدر» معروف گردید و در نهایت، سوریه نیروهای خود را پس از ۲۹ سال اشغال از لبنان خارج ساخت. (درختِ سِدر نماد ملی لبنان است).

صحنه ی سیاسی لبنان همچنان بر اساس خطوطِ فرقه‌ گرایانه تقسیم شده است واحزاب به طور معمول، نمایندگان گروه‌های مذهبی مختلف هستند. برخی از برجسته‌ترین گروه‌های سیاسی عبارتند از:

– حزب الله: یک سازمان سیاسی و نظامی اسلامی – شیعی است که در سال ۱۹۸۲ میلادی در جریان هجوم اسرائیل به لبنان تأسیس شد. به لُطف حمایت گسترده ی مالی توسط دولت فاشیستی سرمایه داری اسلامی – شیعی حاکم بر ایران، حزب الله ظرفیت نظامی قابل توجهی در حدود ۵۰۰۰۰ جنگجو (تا سال ۲۰۱۷ میلادی) ایجاد کرد. بنا بر دلایل امنیتی قابل فهم، اطلاعات دقیقی در مورد این پشتیبانی اقتصادی وجود ندارد، اما تخمین زده می شود دستکم سالانه ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون دُلار آمریکا توسط  تروریست های “سپاه پاسداران انقلاب اسلامی” در اختیار آنان قرارداده می شود.

– جنبش أمَل: یک حزب دیگر اسلامی – شیعی که اغلب با حزب‌الله همکاری می‌ نماید.

– حزب سوسیالیست ترقیخواه: حزبی دُرّوزی به رهبری ولید جُنبلاط.

– حزب کتائب (فالانژیست ها): حزبی مسیحی مارونی با مواضع شدید ملی‌گرایانه.

– جنبش میهن پرستان آزاد (اف.پی.ام): حزبی مسیحی مارونی به رهبری میشل عون که دارای روابط نزدیکی با حزب‌الله می باشد.

– جُنبش آینده: حزبی اسلامی سُنی توسط رفیق حریری نخست‌وزیر ترور شده تأسیس گردید و اکنون توسط فرزندش سَعد حریری رهبری می‌شود.

– نیروهای لبنانی (ال.اف): سازمانی شبه نظامی و بخشی از جناح سیاسی راستگرای مسیحی است که در جریان جنگ داخلی (۱۹۹۰-۱۹۷۵ میلادی) توسط سَمیر جَعجَع تأسیس گردید. ال.اف به‌طور تاریخی مخالف حزب‌الله، به‌ویژه به دلیل روابط نزدیک آن با حکومت اسلامی – شیعی در ایران و تسلط آنها بر سیاست لبنان بوده‌اند. نیروهای لبنانی در بسیاری از موارد مواضع پرو-غَرب و ضد حکومت  اسلامی ایران داشته‌اند، که در برخی موارد باعث شده آنها را به‌عنوان متحدان بالقوّه ی اسرائیل قلمداد کرَد.

– …

سیستم سیاسی لبنان بازتابی از تنوّع مذهبی کشور است، به شکلی که رئیس‌جمهور می بایستی مسیحی مارونی، نخست‌وزیر می باید مسلمان سُنی و رئیسِ پارلمان باید مسلمان شیعی باشد.

لبنان همچنین چندین درگیری با اسرائیل را تجربه کرده است، که عُمدتن به دلیل حضور حزب‌الله در جنوب لبنان می باشد. پس از تشکیل دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸ میلادی، صدها هزار فلسطینی به لبنان گُریختند و این اَمر منجر به تهاجم های متعدد اسرائیل به ویژه در سال‌های ۱۹۷۸ و ۱۹۸۲ میلادی گردید.

یکی از مشهور‌ترین درگیری‌ها، جنگ ۳۴ روزه درسال ۲۰۰۶ میلادی بین اسرائیل و حزب‌الله بود که منجر به تلفات و تخریب قابل توجّهی در لبنان شد. درگیری کنونی بیشتر بر نقش نظامی حزب‌الله، خصومت آن با اسرائیل و اتحادهای ژئوپولیتیکی آن با حکومت دیکتاتورها در ایران و سوریه مُتمرکز شده است.

حزب الله علاوه بر شبه نظامی بودن، یک حزب سیاسی است که در پارلمان و دولت های لبنان شرکت کرده است. آنها در میان بسیاری از مسلمانان شیعی در لبنان به ویژه به دلیل مخالفت آنها با اسرائیل و اجرای برنامه های رفاهِ اجتماعی، از حمایت نیرومند شیعیان لبنان برخوردارند.

هم اینک لبنان در شرایط وخیم اقتصادی- اجتماعی- سیاسی از جنگ داخلی دیگری رَنج می بَرد. رُفقای خودسازماندهی شده ی لبنانی ما در فدراسیون عصرآنارشیسم نگرانی شدید خود را در مورد بمباران‌های بی‌رویّه اسرائیل برروی مناطق مسکونی واقع درجنوب لبنان و بیروت و حومه های آن، که منجر به کُشته شدن صدها نفر و ایجاد بیش از یک میلیون پناهنده شده است، اِبراز داشته‌اند. به همین دلیل، ما از رفقای آنارشیست خود در لبنان پشتیبانی نموده و با آنان در مبارزه برعلیه جنگ‌ِ امپریالیستی در خاورمیانه، به ویژه در فلسطین و لبنان، اعلام همبستگی می نمائیم.