جنگ بر سر قلمرو؛ آیا به زودی شاهد «خراسان نو» در همسایگی افغانستان خواهیم بود؟!

با حمله پاکستان به نفع طالبان علیه پنجشیر، زمینه موضع‌گیرهای نظامی و سیاسی همسایگان افغانستان علیه یکدیگر مهیا شد. از جمله تاجیکستان که علاقه زیادی به حفظ جبهه مقاومت و همکاری با آن را از خود نشان داده است.

با این همه، بنا بر وابستگی تاجیسکتان به روسیه می‌توان فهمید که ماجرا حتا خارج از بحث علاقه همسایگان ماست و پای قدرت‌های جهانی مثل روسیه، آمریکا، چین و اتحادیه اروپا بیشتر از همه دخیل است.

اگر به حمله پاکستان به پنجشیر برگردیم، تبعاتی را که در پی داشت می‌توان چنین برشمرد:

۱: ادعای طالبان بر این که تحت نفوذ کشور دیگری نیست بیشتر از قبل افشا شد و مشروعیت آن را برای کشورهایی که برنامه به رسمیت شناختن حکومت آنان را داشتند به تعلیق درآورد.

۲: طالبان را مجبور ساخت تا با عجله دست به ایجاد کابینه کاملا ناهمه‌شمول بزنند و بسیاری از وعده‌های‌شان را به جامعه جهانی زیر پا کنند.

۳: باعث جدایی قومی بین بسیاری از مردم شده و شکاف قومی را تا حد زیادی بالا برد.

در ضمن این موارد، جبهه مقاومت نیز توانست حامیانی پیدا کند که به زودی آن را در برابر ط.ن تجهیز خواهند کرد. قدرت جبهه مقاومت در برابر طالبان، آنان را از یگانه بودن در قلمرو افغانستان خارج ساخته و در نظر حامیان‌شان نیز غیرقابل اتکا می‌سازد.

با ظهورچشم‌گیر و دوباره جبهه مقاومت ملی در جنگ با طالبان، مواضع کشورها نیز تغییر خواهد کرد و به زودی شاهد دیگرگونی‌های سیاسی زیادی در قبال افغانستان خواهیم بود.

در این میان، یکی از تغییرات، دوجانبه شدن بازی روسیه خواهد بود. روسیه با کمک‌هایش به یکی از کشورهای علاقمند به جبهه مقاومت ملی، یعنی تاجیسکتان دارد این بازی را شروع می‌کند. این نوع بازی برای روسیه به دلیل نامشخص بودن اوضاع نظامی و سیاسی در افغانستان است؛ مشخص نیست که افغانستان، آیا کاملا به دست ط.ن می‌افتد یا پای گروه‌های تروریستی نیز باز شده و بخشی از قدرت نظامی به دست آنان می‌افتد.

از سوی دیگر، با این که جبهه مقاومت ملی، از لحاظ نظامی و جغرافیا هنوز محدود است اما پشتیبانه مردمی و ریشه مردمی در افغانستان دارد؛ خلاف آنچه طالبان تازه دارند تلاش می‌کنند در مورد خود به اثبات برسانند. نکته برجسته‌تر از جبهه مقاومت ملی، مبارزات و اعتراض زنان افغانستان است که اهمیت بالایی دارد و تا حد زیادی توانسته، چهره طالبان تطهیرشده توسط کشورهای مختلف را به واقعیت درونی آنان ارجاع داده و آنان را به شمول کشورهایی مثل روسیه که می‌خواستند ط.ن را به رسمیت بشناسند با چالش روبه‌رو کنند.

در چنین شرایطی است که روسیه، نمی‌تواند، با گروهی که با زور بر مردم افغانستان حکومت می‌کند و با دروغ خواهان رابطه با جهان شده‌، به رسمیت بشناسد یا وارد رابطه سیاسی کامل با آن شود. البته این حرف، تا اکنون چنین به نظر می‌رسد و اگر روسیه مانند چین رفتار کند، بعید نیست که همه موارد بالا را نادیده بگیرد.

نقطه ضعف روسیه که بیشتر از هر مورد دیگر باید آن را جدی گرفت، مرزهای امپراتوری آن در شمال افغانستان است. روسیه از رشد افراطیت دینی در نزدیک به مرزهای خود می‌ترسد. برای همین است که هنوز مثل چین با ط.ن رفتار نمی‌کند.

پس، تنها راه برای روسیه بازی دوجانبه و محتاطانه است؛ زیرا با این کار می‌تواند تعادل خودش را حفظ کرده و با هر دو طرف بسازد.

در این صورت، طالبان با حمله به پنجشیر با کمک پاکستان، اشتباه بزرگی را مرتکب شدند و سبب تقویت دشمن‌شان شدند. در صورتی که جبهه مقاومت ملی، قلمرو بیشتری را بگیرد، حکومت موقت زیر اداره جبهه را اعلام خواهد کرد در این صورت، هر دو مساوی خواهند شد. ترس طالبان و البته ترس پاکستان نیز همین است. سفر مشاور ریاست امنیت ملی این کشور به افغانستان بی دلیل نبود و همین‌طور اعلام کابینه ط.ن با این عجله نیز تحت تاثیر برنامه‌هایی بود که به زودی از سوی جبهه مقاومت عملی خواهد شد.

جنگ داخلی‌ای که از آن خبر می‌دهند تازه با قدرت‌گرفتن جبهه مقاومت به اوج می‌رسد و قلمروهای هر دو طرف در آن مشخص خواهد شد. در چنین فضایی است که یا با ظهور گروه‌های افراطی مثل داعش، جنگ افغانستان فرسایشی شده و وارد جنگ مستقیم قدرت‌های جهان مثل جنگ سوریه می‌شود و یا سناریوی پایان جنگ ولی عملی شدن برنامه قدیمی «تجزیه افغانستان» به خراسان و افغانستان، به مرحله اجرا می‌رسد.

به نظر می‌رسد، سران جبهه از سناریوی دوم استقبال خواهند کرد زیرا نه باوری به ط.ن دارند و نه خواهان درگیرشدن کشور با داع‌ش اند. پس می‌توان چنین گفت که جنگ کنونی در افغانستان، جنگ تعیین قلمرو است.

مشکل است که ادامه تاثیرات جنگ در افغانستان و حتا تجزیه کشور را تحلیل کرد اما می‌توان گفت در صورت چنین اتفاقی پاکستان نیز در خطر تجزیه قرار خواهد گرفت. تنها ضرر پاکستان است که می‌تواند سناریوی دیگری را به جز داعشی سازی افغانستان و تجزیه آن، رقم بزند و آن تجاوز به ولایت‌های جنوبی افغانستان و گسترش مرز دیورند است. در غیر آن، بخش‌های پشتون‌نشین پاکستان و بخش‌های پشتون‌نشین افغانستان، متحدانه کشوری را با حداکثر نفوس قومی خود ( آنچه همیشه آرزویش را داشتند)، خواهند ساخت.

پاینوشت : عکس نقشه و شکل احتمالی افغانستان پس از تجزیه