چرا نظام ولایت فقیه یک نظام دیکتاتوری نیست؟ پس چه است؟ و آلترناتیوهای آن چیست؟

در این مقاله ابتدا ویژگی های نظام های دیکتاتوری را بررسی می کنم سپس در سنت حکومت داری ایرانی به کند و کاو می پردازم و در انتها مختصات نظام فعلی ولایت فقیه را مشخص و با بررسی آلترناتیوهای ممکن سعی می کتم بهترین آلترناتیو را مطرح می کنم.

یک ویژگی مهم نظام های دیکتاتوری پایبندی به قانون و تقدس قوانین در آن است و این قانون به شیوه های مختلف می تواند به وجود آمده باشد اما مخرج مشترک تمام آن شیوه ها این است که به صورت زمینی تصویب شده اند و برای ماموریتی که غالبا جنگ است دیکتاتوری را برگزیده و قدرت های اجرایی زیادی را در اختیارش گذاشته اند. این شیوه در تاریخ اروپا که ادامه ی تمدن یونان-روم می باشد و همچنین در شرق دور مرسوم است. به عبارتی این شیوه در سرزمین های حاصلخیز در تهدید جنگ قدمت دارد.

انتخاب دیکتاتور می تواند از طریق اشراف فئودال انجام گیرد یا از طریق عوام که این دومی کمی تازه تر است و برای هر دو می توان سزار روم و هیتلر آلمان را مثال زد. اما این قدرت تا زمانی در اختیار دیکتاتور قرار می گیرد که ماموریتش را به پایان برساند و از قانون تعدی نکند. در غیر اینصورت مشروعیتش را از دست داده یا مانند سزار توسط اشراف ترور می شود یا مانند چارلز یکم که مصوبه ی سلطنت مشروطه ی پارلمان انگلستان را قبول نکرد محاکمه و اعدام می گردد.

خوش خیالی محض است اگر نظام های شکل گرفته در این محدوده که فلات ایران می نامند را دیکتاتوری بنامیم حکومت های این منطقه بیشتر ماهیت دسپوتیک(خودکامه) داشته اند. به این علت که اولا شاهان مشروعیتشان را مستقیم از خدا که آنها یا پدرانشان را در جنگ با رقبا پیروز کرد و راه حقیقت را به آنها نشان داد می گیرند و ثانیا اشراف اگر بودند وابسته به شاه بودند و مشروعیت خود را از مرکز می گرفتند و تحت اراده ی شاه میشد نجیب زاده ای بنده و بنده ای نجیب زاده گردد. سوما با اینکه چیزی به نام قانون وجود داشت اما قانون خود شاه بود و شاه با تمام مسائل جنگ و آبادانی و قانونگذاری و قضاوت مستقیما درگیر بود و اتفاقا قوانین سختی هم وضع می کرد ولی این قوانین تنها برای بندگان بود و شاه مجاب نبود از قانون طبعیت کند و غیر از شاه همگی بنده بودند. و شاید مهم ترین تفاوت نظام های دسپوتیک و دیکتاتور در همین باشد.

البته در نظام های دسپوتیک هم چالش مشروعیت به وجود می آید اما از آنجا که شاه مشروعیت خود را از خدا می گیرد فقط خداست که می تواند این مشروعیت را از او بستاند و این زمانی اتفاق می افتد که شاهی بر شاهی دیگر غلبه می کند و باور عمومی به این صورت بود که خدا به علت فساد و نافرمانی نظرش را از شاه سابق برگرداند و شکوه و عظمت را به شاه جدید بخشید. همانطور که می بینید در این جابجایی قدرت، عملا بندگان بی تاثیرند و سوژه خداست که توسط شاهی جدید اراده ی خود را اعمال می کند.

البته تلاش هایی هم برای انجام اصلاحات در حکومت های خودکامه صورت گرفته اما به این سبب که اصلاح طلبان به عنوان استراتژی، اصلاح در قدرت را منجر به اصلاح در جامعه می دانند و از آنجا که ماهیت قدرت در حکومت های دسپوتیک بسیار جامد و در اختیار شخص شاه هست تا به حال موفق نبوده اند و همچنین که هیچ تضمینی برای انجام اصلاحات به جز مجوز شاه وجود نداشته است و با دگرگونی رای او عملا نتایج حاصله از تغییرات موقتی هم زایل می شد و هم به تصفیه ی خونین رفرمیست ها می انجامید که خوانندگان را دعوت می کنم در این مورد سرگذشت امیرکبیر و مزدک پیامبر را مورد ممممطالعه قرار دهند.

نظام دسپوتیک از آنجا که اختیار تمام قدرت و ثروت را در دست یک شخص قرار می دهد و توانایی سرکوب و جابجایی مقام و مرتبه ی همه را دارد در واقع مخالفان داخلی اش را معمولا در یک سطح قرار می دهد به عنوان مثال دستگاه مذهب وجود دارد و صاحب قدرت است اما هیرارشی آن بر اساس نزدیکی به شاه چیده می شود و اگر کسی بخواهد قد علم کند به راحتی توسط شاه که قدرت خداوندیست کنار زده می شود به همین صورت طبقه های فئودال و سرمایه دار هم بدون توان تغییر قدرت شکل می گیرند. در واقع شاه مرکز سنجش تمام مراتب است. به همین دلیل این نوع حکومت ها یا با حمله ی خارجی از بین رفته اند مانند حمله ی اسکندر و یا به هرج و مرج مقطعی منجر شده اند تا اینکه شاه دیگری با شکست رقیبانش دوباره ظهور کند و در هر دو مورد به خاطر سلطه پذیری جامعه ی اینچنینی به حکومت خودکامه ی دیگری منجر شده است به طوری که اسکندر پس از فتح پرسپولیس با تعجب پرسید من که پادشاه این ملت را کشته ام چرا به من سجده می کنند و درباریان هخامنشی جواب دادند اکنون تو خدای آنها هستی و همین باور به خدا شدن که در ذهن آتنی پرورش دیده ی اسکندر پارادوکس های عظیمی ایجاد می کرد به جنون او انجامید.

در مواردی هم که به دلایل داخلی حکومت از هم می پاشید آنچنان جنگی بر سر قدرت صورت می گرفت که مردم بارها آرزوی شاه رفته را بکنند و نمونه اش را هم در مورد مشروطه می توان بررسی کرد که مردم آرزوی بازگشت ناصرالدین شاه را می کردند و هم در زمان فعلی که هم از شاه به عنوان خدابیامرز یاد می کنند و هم آرزو می کنند که آمریکا(قدرت خارجی) بیاید و نجاتشان بدهد. در واقع اینکه «هیچ نقشی روی زمین برای خود قائل نشدن» در ذهن ما نهادینه شده و همیشه چشم به آسمان داریم که برایمان شاهی جدید بفرستد و هر بار همان می شود که تا به حال شده است.

اما چگونه ما اینطور شدیم و تمدن به این صورت در منطقه ی ما شکل گرفت؟ این مسئله نه به صورت نژادی بلکه به صورت محیطی پاسخ خودش را خواهد یافت.

در اکثر این مناطق بحران استخراج و توزیع آب وجود دارد چون میان دو رود بزرگ منطقه یعنی دجله و پنجاب فاصله ی بسیار زیادی قرار دارد و برای توسعه ی کشاورزی نیاز به دیسیپلین خشکی هست و دیسیپلین هر چقدر بخواهد دقیق تر باشد قدرت را متمرکز تر می کند اما مسئله به این صورت نیست که یکجا نشین ها قبل تمدن در قحطی به سر می بردند و دولت ها بر اساس این نیاز، قدرت را متمرکز کردند. هر چند به این خاطر شکل گرفته باشند اما از آنجا که برای ثروت اندوزی و تامین ارتش برای رقابت با تمدن های همسایه نیاز به نیروهای کار مطیع و دستورات منظم و هدفمند(روی این اهداف می توان بحث کرد و مانور داد اما بیشتر در راستای رقابت خارجی بودند تا رفاه داخلی) داشتند قدرت را اینقدر متمرکز کردند.

نیاز به توضیح اضافی ندارد که نظام ولایت فقیه هم با اینکه شاه ندارد همچنان اما همان رفتارهای بالا را از خود نشان می دهد چه در زمینه ی اصلاحات باشد و چه در زمینه چینش اعضا در نزدیکی هسته ی قدرت چه در زمینه ی استخراج و فروش نفت و توزیع منافع آن در جامعه که جای خودش را به آب داده است. شاید چند انتخابات فرمالیته هم این وسط انجام بگیرد اما عملا مخالفی وجود ندارد و تصمیم گیرنده ی مسائل مهم شخص خامنه ایست و این تصمیم گاه با مکانیسم های نظارتی و گزینشی قدرت، اعمال می شود گاه با اعلام نظر به اینصورت که مخالفت با آن در سطح قدرت علنا ممکن نخواهد بود. هر چند، گهگاهی اشخاصی مانند علی مطهری نظراتی مبنی بر اینکه نظر رهبر حجت نیست بدهند اما به خاطر سرسپردگی اعضای نظام تنها مانند یک شوی سیاسی جلوه می کند و در صورت موفقیت هم او و هم اصلاح طلبان ایرانی در نهایت اجرای برنامه هایشان به گذار از نظام دسپوتیک به نظام دیکتاتوری می انجامد و در از بین بردن سلطه گامی بر نمی دارد تنها در پی تغییر چگونگی آن است.

حال کمی به این بحث بپردازیم چه آلترناتیو هایی موجودند؟ چه آلترناتیوهایی ممکن اند؟ و چه آلترناتیوی ضروریست؟

آلترناتیوهای موجود فعلا طرفداران سلطنت مشروطه و طرفداران دولت سوسیالیستی و طرفداران جمهوری لاییک هستند. در مورد سلطنت مشروطه باید اشاره کرد که جناب رضا پهلوی که پیشاهنگ این حرکت هستند و کشورهایی مانند ژاپن و بلژیک را برای ما مثال می زنند اصلا این بعد جامعه ی ایران در تقدس بخشی و همچنین گذار به سمت دموکراسی از سلطنت مطلقه در کشورهایی که مثال می زنند را در نظر نمی گیرند. باید گفت که ساختار قدرت در ایران به این صورت هست که شما اگر بهترین فرد اخلاقی روی زمین باشید و پاک ترین نیت های خیرخواهانه را برای جامعه داشته باشید بعد از مدتی از شما خدا می سازند و شما آن زمان که می توانید زیر همه چیز خواهید زد همانطور که پدرتان مشروطه را ملغا کرد.

در مورد طرفداران دولت های سوسیالیستی و جمهوری لاییک که می شود کمی متداخل راجع به آنها بحث کرد پیشاهنگانشان را بلوک چپ کلاسیک ایران(با هر دسته بندی و حزبی) و در طرف دیگر هم جمع جوانان بریده از اصلاحات پس از ۸۸ و به لیبرالیسم گراییدهو اغلب غرب نشین را مثال زد. دسته ی اول باور دارد باید دولتی با دیکتاتوری پرولتاریا(اینکه در ایران چه کسی پرولتاریاست و یا نیست بماند) روی کار بیاید و با مکانیزم های قدرت همه چیزهای خوب را به جامعه تزریق کند و طرف دیگر به این باور دارد که بازار باید بیاید تولید کند، بفروشد و توزیع کند و هیچ نظارتی روی آن قرار نگیرد و تنها با گردش آزاد سرمایه است که ما می توانیم پیشرفت کنیم و برای این پیشرفت هم عموما نمونه های غربی دارند.

در مورد هر دو طرف اشتباه در تحلیل شوروی، جنگ سرد و فروپاشی آن است. اگر قرار بود از طریق دولت و دیکتاتوری پرولتاریا به کمونیسم و بی دولتی برسیم آنگاه این دیکتاتوری پیش برنده باید پس از فروپاشی حداقل کمی از آثارش را در جامعه ی روسیه نهادینه می کرد اما همانطور که مشاهده شد نه تنها هیچ اثری از آن کمونیسم نماند بلکه روسیه به یکی از سرمایه زده ترین کشورها تبدیل شد و مردم در مقابل نمایندگی های کوکاکولا صف کشیدند و این شد عاقبت زورکی مردم را به بهشت بردن. در مورد جناح دیگر هم باید گفت به اشتباه پیشرفت های غرب را به حساب روابط سرمایه دارانه اش می گذارند اما در واقع به خاطر وجود ساختار سیاسی منعطف تر و به خاطر وجود حداقل هایی از دموکراسی در غرب توانستند در بازار تعادل ایجاد کنند وگرنه اگر ترس از کمونیسم نبود یک سرمایه دار هیچگاه ۱۶ ساعت کار در روز را به ۸ ساعت تقلیل نمی داد و هیچکدام از حقوق کارگر مانند تعطیلی و … را به رسمیت نمی شناخت.

کلید حل مسئله و پیروزی غرب در ساختار سیاسی دموکراتیک بود نه در بازار آزاد. زمانی که جامعه در تصمیم گیری ها سهیم باشد و در اجرا بتواند نقش بازی کند نسبت به سیستم احساس مسئولیت می کند اما اگر یک سیستم هر چیز را بخواهد دیکته کند(اعم از خوب یا بد) جامعه نه خود را مسئول می داند و نه نتیجه اش را از آن خود خواهد دانست.

و نکته ی دیگر اینکه مفهوم جمهوری به خودی خود بسیار عریض و طویل است و عیار آن در به رسمیت شناختن حقوق اقلیت ها و مرکز گریزی اش مشخص خواهد شد.

یک آلترناتیو موجود در خاورمیانه و البته ممکن در ایران هم ساختار کنفدرالیسم دموکراتیک است که در روژاوای کردستان در حال اتفاق است. این سیستم با برداشت از تفکرات عبدالله اوجالان برپا شده و یک سیستم خودمختار مرکزگریز بدون دولت می باشد. از دیدگاه اوجالان «دولت=ایدئولوژی+ابزار سرکوب+هنر مدیریت+محصول مازاد» و در روژاوا با تفکیک مدیریت از سایر موارد و سپردن نیروهای نظامی داوطلب به دست مجلس خلق و ایجاد بازار نیاز محور تحت نظارت خلق مسئله ی انباشت قدرت در دست مدیران اجرایی را حل کرده اند. احزاب و ایدئولوژی هایشان موجود و در رقابتند اما یک نهاد مدیریتی نمی تواند تبدیل به مکانی برای تبلیغ ایدئولوژی باشد و در صورت عدم کفایت در برآورده کردن خواسته های خلق تغییر شخص در هر زمانی توسط خلق ممکن است و این هزینه های آزمون و خطا را پایین می آورد. به جای قانون، قرارداد اجتماعی وجود دارد و این تنها یک تغییر در نام نیست بلکه ماده های آن همزمان با عرف به راحتی تغییر پذیرند و اکثر بندهای آن به صورت محلی تصویب و اجرا می گردد.

برای زنان سازماندهی و امکانات ویژه ی خودشان وجود دارد و اگر صنعتی به اکولوژی آسیب بزند باید متوقف شود و تا ایراد را برطرف نکند نمی تواند به کار ادامه دهد.

با توجه به چند ملیتی بودن ایران و مرکزگرایی شدیدی که طی این سالها اعمال شده و ضربات سختی به بافت اجتماعی متنوع آن وارد کرده و همچنین آسیب های فراوانی که به این طبیعت وارد شده و زن به عنوان سوژه ی اصلی سرکوب از حالت طبیعی خود خارج شده و بخش زیادی از اراده اش را از دست داده ما نیازمند چنین سیستمی در ایران هستیم. با دانش به اینکه در زمان مادها سابقه ی تشکیل کنفدراسیون را هم داریم. برای ساختار ایران که ملل گوناگون در آن سهیم اند اگر بخواهیم همه را کنار هم نگه داریم یا باید به صورت کنفدراسیون هایی باشند که به هر منطقه اختیاراتی را بدهیم و یا با اعمال قدرت از طرف مرکز و سرکوب این تنوع همه را در کنار هم نگه داریم. این حجم از تنوع حتی با ساختار فدرال هم جمع پذیر نیست چون ایران مانند عراق یا ترکیه نیست که دو یا سه ملت بزرگ داشته باشد و همچنان مرکزی بتواند برای تمام این ایالت های فدرال سیاست گذاری و تقسیم منابع عادلانه را انجام دهد. با وجود این فکت ها و همچنین بررسی نتیجه ی روند تاریخی، سیستم کنفدرالیسم دموکراتیک برای ایران اگر بخواهد همچنان به عنوان یک جامعه ی واحد منسجم ادامه دهد ضروریست اما اینکه چقدر ممکن شود بستگی به ظهور پیشاهنگانش و همچنین شناخت و توانایی آنها برای شناساندن و اجرایی کردن آن دارد.

اگر آزادی خواه هستیم فراموش نکنیم قدرت را نباید تصاحب کرد بلکه باید نابود کرد.

———————————————————————————————–

آدرس و اسامی صفحات مرتبط با اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان

Anarchist Union of Afghanistan and Iran, May 24, 2018

P.S:The possibility of joining new people and groups of anarchists will be permanent

The Union has many social media and other communication channels. You will find them at the bottom of this page

 

 

۱- آدرس عصر آنارشیسم در اینستاگرام

https://instagram.com/asranarshism/

—————————————-

۲- آدرس عصر آنارشیسم در تلگرام

https://telegram.me/asranarshism

—————————-
۳- عصر آنارشیسم در توئیتر

https://twitter.com/asranarshism

———————————–

۴ – فیسبوک عصر آنارشیسم

https://www.facebook.com/asranarshism

—————————————

۵ – فیسبوک بلوک سیاه ایران

https://www.facebook.com/iranblackbloc

————————————————–

۶ – فیسبوک آنارشیستهای همراه روژاوا و باکورAnarchists in solidaritywiththeRojava

https://www.facebook.com/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D9%88%DA%98%D8%A7%D9%88%D8%A7-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1-Anarchists-in-solidarity-with-the-Rojava-434646579975914

———————————————————-

۷ – فیسبوک دفاع از زندانیان و اعدامیان غیر سیاسی

https://www.facebook.com/sedaye.bisedayan

————————————————————

۸ – فیسبوک کارگران آنارشیست ایران

https://www.facebook.com/irananarchistlabors

——————————————————

۹- فیسبوک کتابخانه آنارشیستی

https://www.facebook.com/anarchistlibraryfa

————————————————–

۰ ۱– فیسبوک آنارشیستهای همراه بلوچستان

https://www.facebook.com/anarchistinsupportbaluchistan

—————————————————–

۱۱ – فیسبوک  هنرمندان آنارشیست

https://www.facebook.com/anarchistartistss

————————————————-

۱۲ – فیسبوک دانشجویا ن آنارشیست

https://www.facebook.com/anarchiststudents

——————————————-

۱۳ – فیسبوک شاهین شهر پلیتیک

https://www.facebook.com/shahre.shahin

———————————————–

۱۴ – فیسبوک آنتی فاشیست

https://www.facebook.com/ShahinShahrPolitik

————————————————

۱۵ – آدرس آنارشیستهای مریوان در کانال تلگرام

https://t.me/anarchyinmarivan

———————————

۱۶-آدرس تماس با ماcontact us

info@asranarshism.com

———————————

۱۷ – سایت عصر آنارشیسم

https://asranarshism.com

——————————————–

۱۸ – آدرس کانال آنارشیستهای کردستان در تلگرام

بڵاوکردنەوەی بیرو هزری ئانارکیستی

https://t.me/kurdistananarshist

——————————-

۱۹- فیسبوک میتینگ دهه هفتاد و هشتادی ها

https://www.facebook.com/%D9%85%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%86%DA%AF-%D8%AF%D9%87%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7-505093803031731/

——————————————

۲۰ – گوگل پلاس عصر آنارشیسم

https://plus.google.com/u/0/114261734790222308813

——————————————-

۲۱ –  ساوندکلاود رادیو آنارشی

——————————————

 

۲۲- آدرس ” دختران آنارشیست افغانستان ” در اینستاگرام

https://www.instagram.com/dokhtarananarshist_afghanestan

———————————————————–

۲۳- آدرس “دختران آنارشیست افغان ” در فیسبوک

https://www.facebook.com/Afghan-Anarchist-Girls-116992605591873

————————————————————–

۲۴- آدرس آنارشیستهای رشت در اینستاگرام

https://www.instagram.com/anarshist.rasht

———————————————————

۲۵ –  آدرس پیج آنارشیستهای شهر بوکان (  ئانارکیسته کانی بوکان ) در اینستاگرام

https://www.instagram.com/bokan_anarchy

———————————————————–

۲۶- آدرس آنارشیستهای اصفهان و شاهین شهر در تلگرام

https://t.me/Anarshistsh2

————————————————

۲۷ – آدرس آنارشیستهای اصفهان و شاهین شهر در اینستاگرام

https://www.instagram.com/anarshistshahinshahr

—————————————————

۲۸- آدرس آنارشیستهای شیراز در تلگرام

https://t.me/ShirazAnarchist

—————————————————

 

۲۹ – آدرس آنارشیستهای شیراز در اینستاگرام

https://www.instagram.com/anarchy_shz_ism

——————————————————

۳۰ – آدرس آنارشیستهای گیلان در اینستاگرام

 

https://www.instagram.com/guilan_anarchism

——————————————————-

۳۱ – کانال عصیانگر در تلگرام

https://t.me/AcabFai

————————————————-

۳۲ – آدرس کانال ” جوانان آنارشیست ” در تلگرام

https://t.me/young_anarchists

————————————————

۳۳- آدرس آنارشیستهای مشهد در کانال تلگرام

https://t.me/anarchismera

 

————————————————-

۳۴ -آدرس کانال آنارشیستهای تهران در تلگرام

t.me/tehran_anarchists

——————————————–

۳۵ – آدرس آنارشیستهای قم در توییتر

 

twitter.com/anarshist

————————————

۳۶ – آدرس پیج” آنارشیستهای جنوب “در اینستاگرام

 

https://www.instagram.com/southanarchists

 

آنارشیستهای جنوب یکی از اعضای تشکیل دهنده ” اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان” می باشند که در ایران حضور دارند.

———————————————————

۳۷ – آدرس پیج” آنارشیستهای خراسان “در اینستاگرام

 

https://www.instagram.com/khurasan_anarch

 

آنارشیستهای خراسان یکی از اعضای تشکیل دهنده ” اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان” می باشند که در ایران حضور دارند.

——————————————————————————

۳۸ – آدرس بالاچه عصر آنارشیسم در بالاترین

 

https://www.balatarin.com/b/anarchismera

 

———————————————————————-

۳۹ – آدرس وبلاگ اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان

 

https://tauai.wordpress.com

 

————————————————————————

۴۰ – آدرس اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان در فیسبوک

 

https://www.facebook.com/TAUAI/?modal=admin_todo_tour

 

————————————————————————————–

۴۱ – آدرس اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان در اینستاگرام

 

https://www.instagram.com/union9387

 

—————————————————————————————

۴۲ – آدرس پیچ آنارشیستهای اهواز در فیسبوک

 

https://www.facebook.com/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2-2021321021440113

—————————————————————————–

۴۳ – آدرس پیچ آنارشیسم سبز در فیسبوک

https://www.facebook.com/Green-Anarchism-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%B3%D8%A8%D8%B2-229749814516765

 

—————————————————————————

۴۴ – آدرس پیج جوانان آنارشیست در اینستاگرام

 

https://www.instagram.com/javanane_anarshist