اوکرائین آزاد

منبع سایت آبگون

تحت تاثیر انقلاب روسیه و آزموده از خیزشی علیه حاکمیت حزب بلشویک، نمونه ایجاد جامعه آنارشیستی در یک سرزمین به وقوع پیوست. در اوکرائین روند انقلاب نسبت به سایر نقاط روسیه کاملا متفاوت بود. همچنین پس از سرنگونی تزار هم وضع تغییر زیادی نکرد. به طوری که پس از قرارداد صلح برست – لیتوسک (1) درگیری مسلحانه آغاز گردید.

در مجموع جنبش آزادی بخش اوکرائین به جنبش ماخنو ، ماخنوسکی و با ماخنوچینا معروف است. این جنبش خود را « ارتش قیام انقلابی اوکرائین » می نامید و با نام باتیکو ماخنو (1935 – 1889) در آمیخته بود.

نستور ایوانویچ ماخنو در 27 اکتبر 1888 در گولائی پول (Gulaipole) در اوکرائین به دنیا آمد. وی مجبور بود از 12 سالگی برای یک مالک آلمانی کار کند. در 16 سالگی نظریات انقلابی – اجتماعی خود را تکامل داد و سوگند یاد کرد که از این مالک انتقام بگیرد. در زمان انقلاب 1905 ماخنو شانزده ساله پر از احساسات انقلابی حاضر بود برای آزادی زحمتکشان هر قدمی را بردارد.

او آموخت که در میان سازمان های مختلف سیاسی ، تفاوت قائل شود لذا تصمیم گرفت به گروه های آنارشیستی – کمونیستی بپیوندد. ماخنو به دلیل همکاری با گروه های آنارشیستی و اجرای ” عملیات تروریستی ” در سال 1908 دستگیرو به اعدام محکوم شد. اما جرمش به علت صغرسن به حبس ابد با اعمال شاقه تخفیف یافت. او در زندان به تحصیل ریاضیات ، دستور زبان و اقتصاد پرداخت. تقریبا زندان تنها مدرسه ماخنو بود.

در زمان انقلاب اکتبر1917 او توسط کارگران انقلابی مسکو با دیگر زندانیان آزاد شد و بالافاصله به گولائی پول رفت ، چون او تنها زندانی سیاسی آن منطقه بود، مورد استقبال دهقانان قرار گرفت.چند نکته جغرافیائی : اوکرائین که روسیه کوچک و یا انبار غله اروپا نامیده میشد ( زیرا دارای زمین های حاصلخیز است ). حدودا چهارصدوپنجاه هزار کیلومتر وسعت دارد که تقریبا سه چهارم وسعت کشور فرانسه است. در سال 1917 جمعیت اوکرائین بیش از سی میلیون بود. جنبش انقلابی در منطقه ای به وسعت هفتاد هزار کیلومتر و 7 میلیون نفر جمعیت بود. اوکرائین به معنی « در کنار » می باشد.

اوکرائین پناهگاه دهقانان وابسته فراری ، یهودیان و قزاقانی بود که می توانستند در جنگل های متعدد آن مخفی شوند. بدین جهت خلق های مختلف مدت زیادی با آزادی نسبتا بیشتری تا در مرکز روسیه ، زندگی میکردند. زندگی آزاد تا سال 1917 ادامه داشت. سال 1917 در اوکرائین ، شوراها خودجوش ایجاد گردید که به خاطر موضع ضعیف بلشویک ها ؛ مستقل بودند. رهبری کارخانه ها به مدیریت کارگران و یا کمیته های کارخانه که بدین منظور ایجاد شده بود؛ واگذار شد.

دهقانان ار مالکین برزگ سلب مالکیت کرده و زمین ها را به استفاده عموم قرار دادند. حکومت بورژرا – لیبرال محلی که پس از سرنگونی تزار تشکیل شده بود ، ضعیف تر از آن بود که بتواند علیه تصمیمات اقشار خلق اقدام نماید. بدین ترتیب سال 1917 در اوکرائین شالوده مناطق کارگری – دهقانی ایجاد شد. این جنبش راه مخصوص بخود را برای سامان اجتماعی انتخاب کرد.در مراحل اولیه به حکومت حاضر اعتنائی نکرد. اما وضع با بستن قرارداد صلح برست – لیتوسک تغییر یافت. ( طبق این قرارداد اوکرائین به دو کشور اشغالگر آلمان و اتریش داده شد). با این قرارداد صلح برای آلمان و اتریش دروازه های قدرت اقتصادی و نظامی گشوده شد.

آنان قصد داشتند مواد غذائی (( انبار غله )) را چپاول کنند. ( به علت طولانی بودن جنگ در کشورهای مهاجم قحطی بوجود آمده بود)… اما آقایان جدید نمی خواستند انگشتانشان را کثیف کنند. آنها مالکین ، اشراف و دولت قدیم تزاری را که مردم سرنگون کرده بودند، دوباره به کار گماشتند. دهقانان اگر مخالفت می کردند با ضرب و شتم مواجه و با اعدام میشدند. به علل چپاول اشغالگران و فرستادن هزاران قطار به سوی کشورشان در امر حمل و نقل اشکال بوجود آمد (2).

در روستا ها قیام هائی وجود داشت و جنبش انقلابی دهقانان رادیکالیزه میشد. تیرباران هزاران مالک و یا اخراج آنان را – در ماه های ژوئن تا اوت – اشغالگران و حکومت دست نشانده آنان با تشدید اختناق جواب دادند. در صدها روستا ، خانه شورشیان به آتش کشیده شد و خود آنان تیرباران شدند. بعد از آن دهقانان در دسته های چریکی که از بیست تا صد نفر تشکیل میشد ؛ متشکل شدند. آنها به ارتش میلیشیا و مالکین بزرگ حمله می کردند و بدین ترتیب نبض ضد انقلاب را هدف قرار می دادند.

یکی از این گروه های چریکی پس از بازگشت ماخنو به گولائی پول به وی پیوست. این گروه برای اتحاد با دیگر شورشیان کوشش میکرد، تا یک نیروی سازمان داده شده برای آزادی دهقانان ایجاد کند.ماخنو قصد داشت یا آزادی به دست آورد با نابودی. او در آغاز در نطق ها و نوشته های خود همه را فرا میخواند که قاطعانه علیه اشراف ، هت مان (3) و اصولا اربابان اقدام نمایند. او به ایجاد یک گروه نظامی – انقلابی دست زد. در روستا ها دستجات تعلیم دیده فراوانی وجود داشت که به جنگ چریکی دست میزدند. فقط یک سازمانده کم بود تا مبارزه آزادیبخش انجام یاید و ظاهرا ماخنو چنین شخصیتی بود.

” اقدامات مهم مبارزات چریکی این بود : هر مالکی که به روستائیان ظلم میکرد – هر فرد میلیش ( نیروی نظامی در روستا های اوکرائین) ، هر افسر روسی یا آلمانی بزرگترین دشمن آزادی و دهقانان هستند که بدون چون و چرا باید کشته میشدند” .(4)

این قشون بعد از سه هفته باعث ترس همگانی شد. امتیاز قشون ماخنو این بود که عملیات خود را در یک محل انجام نمی داد. ” پیشروی سریع از محلی به محل دیگر – این تاکتیک ماخنو بود – آنها اغلب در یک شب 100 کیلومتر راه می پیمودند. شبیخون بعدی در محلی انجام میشد که انتظار آمدن آنان را به آنجا کمتر بود”. چندین گردان برای مبارزه با ماخنو و چریکها فرستاده شدند. اما چریکهای پیاده نظامهای خوبی بودند و توانستند در راه طولانی اسب هایشان را نزد دهقانان دوست تعویض کنند.

در اولین مرحله کوتاه مبارزه آزادیبخش صد ها لانه اشراف ویران گشته و هزاران دشمن فعال بیرحمانه کشته شدند. ماخنو که مبلغ خوبی بود در همه روستا ها جلسه برپا میکرد. جنبش عمیقا توده ای بود. این جنبش بطور عمده از خرده دهقانان و روزمزدان تشکبل شده بود. این دهقانان انقلابی به سازمان ها و احزاب شک داشتند. ” یا مرگ یا پیروزی – این چیزی بود که در این لحظه تاریخی در برابر دهقانان اوکرائین قرار داشت. تعداد ما بسار است – ما بشریت هستیم. در نتیجه پیروز خواهیم شد، اما ما پبروز نخواهیم شد تا مانند سال های پیش سرنوشت خود را به دولتی واگذار کنیم. بلکه برای اینکه آنرا در دست خود بگیریم، زندگی خویش را خود آنطوری که میخواهیم و دوست میداریم، تعیین کنیم” ( از اولین فراخوان های ماخنو).

دار سپتامبر 1918 ماخنو لقب (( باتیکو )) را کسب کرد که به معنی رهبر خیزش اوکرائین است. ” توده عظیم دهقانان به بخش های چریکی تعلق نداشتند اما با یکایک گروه ها در تماس نزدیک بودند.این دهقانان بودند که برای آنان مواد غذائی ، اسب و (ارابه )…تهیه میکردند و برای آنان به جنگل می آوردند. چریکها را از حرکت دشمن مطلع نموده و گاهی به تعداد بیشمار به واحد ها ملحق میشدند تا متحدا یک وطیفه انقلابی مشخص را انجام دهند. در چنین حالت هائی مدت ها شانه به شانه با چریک ها مبارزه می کردند تا دوباره به کار هادی خویش بپردازند.؟”. این در حالی بود که پانصدهزار اشغالگر آلمانی و اتریشی علیه ارتش ماخنو می جنگیدند.

در ارتش شورشیان اوکرائین افسر و کادر به معنی واقعی وجود نداشت. در رفتار تفاوتی موجود نبود. فرمان های دیوانه کننده , اطاعت کورکورانه و تمرین های فرساینده وجود نداشتند و بدین جهت ارتش کاربر و با نظم بود. رهبران واحد ها از میان مبارزین انتخاب میشدند. در مورد هر آکسیونی (عملیاتی ) صحبت میشد. این اولین نمونه یک ارتش دموکراتیک بود بدون آنکه از کارآئی آن کاسته شود. هرکس که در ارتش ماخنو می جنگید ، میدانست که چه میخواهد. او رفقا و هدف مبارزه اش را می شناخت…

یک بخش فرهنگی – تبلیعاتی نیز وجود داشت که در آن در مورد شکل کمون ها ( با کلخوزه های بلشویکی اشتباه نشود) و اینکه مدرسه کودکان چگونه باید خودگردان و هدایت گردد، بحث میشد. نظریه مدرسه کاملا مستقل فرانسسیکو فرر (5) تئوریسین و پراکتیسین مدارس واحد زحمتکشان , مورد موافقت دهقانان و کارگران گولائی پول قرار گرفت.” یک کمیسیون مرکب از نمایندگان دهقانان ، کارگران و معلمین تشکیل گردید. وظایف امور اقتصادی مدارس وسازماندهی مسائل تدریس به عهده این کمیسیون گذارده شد. بعد از اینکه مردم گولائی پول با اصل تفکیبک مدرسه از دولت موافقت نمودند. تصمیم ایجاد مدرسه ای طبق نظریه فرانسیسکو فرر اتخاذ گردید. در این زمینه ، کمیسیون مدارس یک برنامه تهیه کرد و تدارکات مقدماتی تئوریک – سازمانی دیده شد…”.

ماخنو ها زمانیکه به شهرها و روستاها میرفتند، هیچگاه اعمال زور انجام نمی دادند. عکس حکومت کمونیستی که در مسکو کوشش میکرد تا به به کمون ها رسوخ کند اما از ورور آنان جلوگیری به آمد. در هفت کیلومتری گولائی پول در یک مزرعه قدیمی اولین کمون ایجاد شده بود.نام آن خیلی ساده شماره یک بود. در نزدیکی آن کمون های دو و سه نیز تشکیل شدند. در نقاط بسیاری ” کمون های فقرا ” تشکیل گردید که از پیوستن دهقانان فقیری که قبل از انقلاب زمین نداشتند؛ بوجود آمد. این کمون ها بعد ها توسط بلشویک ها متلاشی شد( ما بعدا دوباره بران اشاره خواهیم کرد) و ریختن خون ” رهبران کمون ها ” حلال اعلام شد. اگر بلشویک ها موفق به انهدام کامل کمون ها نشدند. توسط ضد انقلاب و مالکین بزرگ که دوباره بار می گشتند ؛ متلاشی شده و ” رهبران ” آن اعدام میشدند…

” طرف داران دولت از خلق آزاد می ترسیدند. آنان ادعا می کردند که یک خلق بدون حکومت پناهگاه جامعه را از دست می دهد و لاجرم وحشی میشود. این چرندیات توسط عده ای بیکار که به قدرت و یا کار دیگران چشم دوخته اند؛ منتشر میشد”. ” در نمونه انقلاب روسیه دیده میشود که چگونه هزاران خانواده بخش های ممتاز که قبل ها از آنها مواظبت شده، پاکیزه و سیر بودند. اکنون متلاشی و خراب شده اند . آنها به خاطر انقلاب خدمتکاران خود را از دست دادند و دیری نگذشت شاید دو یا سه ماه که آنان کثیف و بدیخت شدند. آزادی خلق باعث بدبختی کسانی شد که با به قیودت کشیدن خلق خود بزرگ شده بودند( آرشینوف )”.

در اوکرائین تقریبا از بهار 1919 به بعد تعداد زیادی روزنامه آنارشیستی منتشر می گردید. اما باید گفت که اصولا آنارشیستها بسیار دیر به کارهای عمومی در اوکرائین پرداختند. رفقائی که در بهار 1919 به گروه ماخنو پیوستند به کارهای فرهنگی در مناطق آزاد می پرداختند و ساختمان مدارس آزاد را تبلیغ می کردند. کنفرانس تشکیل می دادند. و در مناطق آزاد ادامه این کار را سازماندهی میکردند. این آنارشیستها نشریه (Pukjkswobodje) را منتشر میکردند که ارگان اصلی ماخنو ها بود.نشریه در وهله اول در خدمت تفهیم نظریات آزادمنش به خلق بود. طرفداران این روزنامه در ” اتحادیه آنارشیستی گولائی پول ” متشکل گردیدند که به دهقانان و سربازان بسیار نزدیک بود.

در این زمان فعالترین سازمان آنارشیستی در سراسر روسیه، ((گروه نابات )) تشکیل شد که یک نشریه هفتگی به همین نام ( که به طور عمده به مسائل تئوریک می پرداخت) منتشر نمود که به ماخنو ها در امور تبلبغاتی و فرهنگی کمک می کرد. بعد از چندی دو سازمان مذبور متحد شدند. در این زمان اوضاع عمومی برایکار توده ای به هیچوجه مناسب نبود. در اثر جنگ تنها تبلیغات پراکنده ای امکان داشت.

مشترکا ماخنو ها و کنفدراسیون ((نابات)) به پخش اعلامیه . پلاکات و روزنامه پرداخته بودند. همچنین ((نابات)) بک جزوه نسبتا قطوری با کمک انها انتشار میداد. به طور کلی تبلیغات عمومی ماخنو ها برای ایجاد شوراهای آزاد بود. در روزنامه های ماخنو ها مطالبی درباره ” سازماندهی اقتصادی شوراهای آزاد ، اصول اجتماعی جامعه آزاد آینده ، مسئله دفاع نظامی ، نوآوری در دستگاه قضائی…مورد بحث قرار میگرفت.( باید یادآوری شود که ارتش انقلابی ماخنو هیچگاه روزنامه های گروه های دیگر را ممنوع نکرد. حتی روزنامه های متعلق به ضد انقلاب را تنها با دادن اخطار به آنان قناعت میکردند که اغلب موثر واقع میشد).

با وجود شرایط بد اقتصادی در چند شهر بزرگ کتابخانه های آنارشیستی وجود داشتند که روزنامه های ماخنو را به فروش میرساندند. و از طرف دیگر این کتابخانه ها مرکز آشنائی و رابطه مابین سندیکالیستها و آنارشیستها و کنفدراسیون ((نابات)) و بخصوص هواداران آنها بود….ادامه دارد

چاپ نخست در شماره 9 انسان آزاد (( نشریه آنارشیستی)) سال دوم . فروردین ماه سال 1361 ( مارس – آوریل 1982 ) به سردبیری و مسئولیت پ . رها

1- طبق قرارداد صلح برست – لیتوسکTreaty of Brest-Litovsk)) بین روسیه و کشور امپراطوری آلمان صلح منعقد گردید. لنین بخش های بزرگی از روسیه ( از جمله اوکرائین ) را به قدرت های محوری ( به ویژه آلمان و اتریش ) واگذار نمود. با ابن صلح سازمان های مختلف و مردم موافق نبودند. ” گولوز ترودا ” در 24 فوریه 1918 در شماره 18 چنین نوشت : “…مهلت اولتیماتم آلمان 48 ساعت دیگر به پایان میرسد. چه بخواهمیم و چه نخواهیم… نظر ما را خوانندگان میدانند. ما از ابتدا با ” مذاکرات صلح ” مخالف بودیم. ما امروز نیز با امضای قرارداد مخالفیم. ما امروز قاطعانه برای سازماندهی مقاومت واحد های چریکی ؛ مبارزه می کنیم”. در بین بلشوبک ها نیز اختلافاتی وجود داشت. یکی از مخالفین از قرارداد بوخارین بود که بعدا توسط دادگاه های معروف ( دادگاه های استالینی) مسکو به اعدام محکوم شد. وی بی مقدمه و با احساسات عظیمی به موضع لنین در مورد قرارداد صلح حمله برد. وی لابه میکرد که ابدا با عقیده لنین موافق نیست. او تاکید میکرد که بر سر این نکته با سوسیال رولوسیونرهای چپ ، آنارشیستها و تود ه های مردم موافق است. وی با ترس اقرار کرد که لنین به هیچ حرفی توجه نکرد و عقیده دیگران برایش یکسان بود و خواستها و اشتباهاتش را به دیگران تحمیل میکرد و حزب را با استعفای خویش تهدید میکرد”. (انقلاب گمنام اثر ولین . جلد نخست). صلح برست لیتوسک توسط حزب بلشویک و خصوصا لنین به حزب تحمیل شد. این صلح تحمیلی چه اثراتی داشت ؟ در ادامه مطلب بدان توجه شده است.

2 – مواد غذائی چپاول شده به دست مردم آلمان نمی رسید. زیرا این مواد در حین حمل و نقل به کانال های غیر قابل اکتشاف میرفت.

3 – هت مان (Hetman) سروان پلبس اوکرائی بود که توسط اشغالگران به کار گماشته شده بود. و برای منافع آنان فعالیت میکرد. وس پس از عقب نشینی آنان ، فرار کرد.

4 – کلیه نقل قول های این فصل از پیتر آرشینوف (Peter Arschinow) از کتاب تاریخ جنبش ماخنو (1918-1921) چاپ انتشارات کرامر به زبانی آلمانی است.

5 – فرانسیسکو فرر (Francesco Ferrer ) آموزگار معروف آنارشیست اسپانیائی. موسس مدارس مدرن و آزاد در سال 1901 در بارسلون به عنوان مسبب شورش 1909 در یک دادگاه نظامی بدون داشتن وکیل محکوم به مرگ و در اکتبر همان سال اعدام شد. در آخرین لحظه ای که اعدام شد فقط این جمله را تکرار کرد 🙁 ¡Soy inocente! ¡Viva la Escuela Moderna!). ) من بیگناهم… زنده باد مدارس مدرن!

*Peter Arschinow

1887-1938