در تنهایی هر پناهی یک سلول انفرادی است

حمید سیاهی

اکتبر 28, 2017

در تنهایی هر پناهی یک سلول انفرادی است
خواندن نقاشی ای از اسرار حامد مقتدر
……………………………………..
وقتی دستی روی سرمان نیست، دست روی سرمان می گذاریم، تسلیم می شویم.
آنجا!
داخل اتاقکی تنگ و سیمانی که شبیه یک سلول است، اسیر شده است. اسارت را از شکل اتاق می توانیم بفهمیم، بیگانگی را که نُماینده دلیل تنهایی و در مرحله بعد تسلیم شدن است، از چهره جمجمه گونه اش می توانیم دریافت کنیم.
اما آیا اسکلت گونه گی ای که تا سینه ادامه پیدا کرده است و نهایتا دستانی که آنرا محمکم گرفته اند، در نهایتِ خودشان، جوش خورده اند، نمی خواهند بگویند که انسان در “دستبردها” اسیر شده است؟
آیا پوست و گوشت که استخوان را در خودش گرفته است، مرگ انسان را در خودش پنهان نکرده است؟
اسکلت نشانه مرگ است و دستها نشانه زندگی ای که به مرگ پیچیده اند، چون عزیزی در بر گرفته اند، چون کسی دستی روی سرش گذاشته اند.
این یک تنقاض با ” وقتی دستی روی سرمان نیست، دست روی سرمان می گذاریم، تسلیم می شویم” است. دستها مال خودش هست و عزیزی که در پناه آنان است هم خودش؛ اینگونه دستها از او بیگانه شده اند. با آنکه این دستها از تن او بر آمده اند اما طوری او را گرفته اند که گویی مال او نیستند.
زمانی که در چنین ژستی خودمان را در آغوش بگیریم، خودمان را درون دستها احساس خواهیم کرد، “خودمان را درون دستها” احساس خواهیم کرد، دستها از ما جدا می شوند. دستها دیوار می شوند، دیواری می شوند که آنجا داخل اتاقکی تنگ و سیمانی که شبیه یک سلول است، بهش تکیه می دهیم.
همین می شود که همه فضا عوض می شود، همه گمانها عوض می شود؛ دستها به ما دستبرد می زنند، امنیتی در میان شان نیست، این ژست به معنای در خود رفته گی و به خود سپرده شدن نیست. ژستی شکل گرفته از حجوم همه آن چیزهایی ست که دستی در پنهان ماندمان دارند.
اینجا می توانیم به مفهوم بهتر از دستها برسیم؛ اینجا داخل اتاقک تنگ و سیمانی، در این سلول که دیگر مفهوم بزرگتر از پیش به خود گرفته است و معنای “موقعیت” را که وجود انسانی را در یک جبر قرار داده است، بیشتر به خود تعلق داده است.
در چنین موقعیت؛ در سلول زیستن؛ در جبر بودن؛ دستها حفاظی برای بیرون نشدن است.
در چنین موقعیت، در تنهایی هر پناهی یک سلول انفرادی ست.
ممکن است گاهی به این تنهای دلبستگی پیدا کنیم. در بغل خودمان با چندین دست خودمان را در آغوش بگیریم، با چندین دست که رهای مان کرده اند، با دستهایی که رفته اند، خودمان را بگیریم.
دستهایی که ما را در ما می فشارند، نشان دهنده دست نداشتن ما در وضعیت مان است. همه چیز متعلق به آن دستهاست. ما در هیچ چیز دست نداریم، ما اصلا دست نداریم.
این ژشست ممکن در یک نقاشی نیست، ژستی هست که همه گرفته اند، با چشمهای بسته.
این نقاشی چیز عجیبی را برای مان نشان می دهد؛ ژستهای مان را. متوجه شده اید؟ ما در حالات گوناگون ژستهای گوناگون داریم، این ژست بیان کننده یک حالت عجیب است.
ژستها فورم بیرونی درون مان هستند، ترسیم ساختمان حالت روانی مان هستند. آنچه که عکاسی را معنا می دهد، مجسمه سازی را هنر می کند، نقاشی را و هنرهای تجسمی را عمق می دهد، همین ژست است.
حالتها ژستهای فروانی دارند و حالت تنهایی یکی از ژستهایش اینگونه است. طوری که می توانیم آنرا فورم هنری سلول انفرادی بدانیم.
یعنی به یک نقاش گفته شود یک سلول انفرادی بکش! و او چنین چیزی بکشد. این برخورد ذهنی و مفهومی از یک سلول خواهد بود. ظاهر سلول بیان کننده یک مفهوم در ذهن نقاش شده است و احتمالا آن مفهوم، تنهایی بوده است و تنهایی کشیده شده است؛ نقاش خود سلول را نه! معنایی را که از آن برداشته است، کشیده است.
برای این که معنای سلول قابل دید شود، باید آنرا تجسم کرد، این تجسم نیازمند به کشیدن یک ژست از تنهایی است. این ژست تنهایی است.