جُنبش «زن-زندگی-آزادی» یک نیروی انقلابی است که خواهان جهانی عاری از سرکوبِ دولتی و خشونتِ مَردسالارانه است!

By Hasse-Nima Golkar

شُعار کوردی «ژن-ژیان-ئازادی»(به زبان فارسی: زن-زندگی-آزادی) از مناطق کوردنشین خاورمیانه آغاز گردید که موجبِ خیزش انقلابی – اجتماعی و تحول آفرینِ نیرومندی شُد و از آن زمان در سراسر جهان طنین انداز شده است. این شعار، ریشه در ارزش‌های فمینیستی و ضد إستبدادی دارد که از برابری جنسی-جنسیّتی، خودمختاری بدنی، و از بین بُردن سیستم‌های مَردسالارانه که زنان و جوامعِ به حاشیه رانده شده را سرکوب می‌کنند، دفاع می‌کند. «زن-زندگی-آزادی» اصولِ اصلی جنبش از جمله؛ توانمندسازی زنان، دفاع از زندگی به معنای کامل آن، و تلاش برای رهائی از ستم را در بَر می گیرد.

عبارت «زن-زندگی-آزادی» مَنشاء خود را در مبارزات آزادی‌بخش کوردستان، جُنبش گسترده تر زنان کورد و به ویژه در ایدئولوژی «حزب کارگران کوردستان (پ.ک.ک)» در چارچوب مبارزه با ستم دولتی و هنجارهای پدرسالارانه ی عَمیقن ریشه ‌دار در جامعه کوردی پدیدار گردید. جنبش کوردستان، به ویژه در مناطقی مانند «روژاوا»(شمال سوریّه)، آزادیِ زنان را در مرکز اهدافِ انقلابی خود قرار داده است. در این منطقه، میلیشیای زنان مانند «یگانهای مُدافع زنان (وای.پی.جی)» هم در جنگِ مُسلّحانه بر علیه “دولت اسلامی در عراق و شام (داعش)” و هم در بُنیان نهادنِ جامعه ای نوین؛ مطابقِ  مُدلِ کُنفدرالیسم دموکراتیک با تأکید بَر دموکراسی مستقیم، برابری جنسی-جنسیّتی و پایداری زیست مُحیطی نقشِ محوری داشته است.

اینگونه رویکرد به فمینیسم، منحصر به فَرد می باشد زیرا مبارزه برای کسبِ حقوق زنان را جُدا از مبارزه ی گسترده تر برای آزادی و برابری برای همه ی مردم نمی داند. در چارچوب «زن-زندگی-آزادی»، رهائیِ زنان برای دستیابی به آزادی واقعی برای همه اعضای جامعه ضروری تلقی می شود و آن را به گونه ای به فمینیسم انقلابی تبدیل می کند که فراتر از اصلاحات صِرف، حرکت می نماید.

در قلب این جنبش، مبارزه علیه خشونت دولتی و اجتماعی علیه زنان است. در مناطق کوردنشین، زنان به طور سیستماتیک توسط دولت های استبدادی- اقتدارگرا، از جمله سیاست های همگون سازیِ اِجباری (آسیمیلاسیون)، به حاشیه راندن اقتصادی، و استفاده از خشونت جنسی به عنوان ابزار جنگ، سرکوب شده اند. جنبش «زن-زندگی-آزادی» نه تنها از راهِ مبارزه با دولت های سرکوبگر، بلکه با به چالش کشیدن هنجارهای مَردسالارانه ی موجود در جوامع و درونِ خانواده‌ها، به دنبال حَلّ اینگونه مسائل می باشد.

این جنبش تاکید می کند که آزادی واقعیِ زنان باید شامل اِستقلال بر بَدن، زندگی و آینده ی آنان باشد. این به مفهومِ از بین بُردن ساختارهای قدرتی است که گُزینش های زنان را مانند ازدواج اجباری، قتل های ناموسی، و خشونت خانگی محدود می کند. همچنین به معنای ایجاد ساختارهای اجتماعیِ نوین و فراگیر است که در آن زنان نقش های برابر در خودمُدیریتی، اقتصاد و زندگیِ فرهنگی داشته باشند.

آرمان «زن-زندگی-آزادی» از بافتِ کوردی فراتر رفته و الهام‌بخش جنبش‌های فمینیستی در سرتاسر جهان، به‌ویژه در مکان‌هائی که زنان با اَشکال مُشابهی از ستم مَواجه هستند، شده است. این جنبش در ایران دارای اهمیت جدیدی گردید. برای مثال، در اعتراضات پس از کُشته شدنِ «مَهسا ژینا أمینی» (متولد ۱۷ مهرماه ۱۳۷۹) زنِ کوردی که در ۲۲ شهریورماه ۱۴۰۱ توسط پولیس (گشتِ ارشاد) در تهران به اتّهامِ نقض قوانین سختگیرانه ی حجاب در دولت اسلامی – شیعی دستگیر شد، تبدیل به یک فریاد جمعی گردید، زیرا به گفته ی بیشترین افکار همگانی، او در بازداشتگاهِ پولیس در اثر شکنجه به قتل رسیده بود. مرگِ او در ۲۵ شهریورماه ۱۴۰۱ موجی از اعتراضات بُزرگ را علیه نه تنها حجاب اجباری، بلکه علیه سیستم گُسترده ‌تر آپارتاید جنسی- جنسیتی در ایران بَرانگیخت و «زن- زندگی- آزادی» به شُعارِ مَتحد کننده ی مُطالبه گران برای پایان دادن به اقتدار و کُنترلِ مَردسالارانه (پدرسالاری) تبدیل گردید.

این شعار از آن زمان به یک نمادِ جهانی برای مبارزه با خشونت مبتنی بر جنسیّت، سرکوب دولتی و نابرابریِ سیستماتیک تبدیل شده است. زنان از مناطق و فرهنگ‌ها با زمینه‌های سیاسی گوناگون، این پیام را پذیرفته‌اند و از آن به عنوان فریادِ جمعی در مبارزات خود برای کسب حقوق و آزادی استفاده می‌کنند.

جُنبش انقلابیِ «زن-زندگی-آزادی» در حالی که بر رهائیِ زنان تمرکز دارد، عَمیقن با دیگرمبارزات برای آزادی، برابری، عدالت و همچنین با میارزاتِ ضدّ سرمایه داری، ضد استعماری، زیست محیطی و تمامی دیگر اَشکالِ ستمگری درهم تنیده شده و پیوند خورده اند. رویکرد و نگرِشِ کُل این جنبش به رهائی تأکید دارد که آزادی زنان از آزادیِ کُلِ جامعه، جُدائی ناپذیر است.

این جنبش با خشونتِ دولت و سیستم سرمایه داری که آن را ذاتَن مَردسالار می بیند مخالف است و از خود مدیریتی، سازماندهی جامعه و اقتصادِ مُبتنی برهمبستگی، تعاون و یاری رسانیِ مُتقابل به جای بَهره کِشی، پُشتیبانی می کند. این رویکرد، هَم اقتدارِ سرکوبگر دولت-ملت ها و هَم ماهیّت مُخرّب سرمایه داری جهانی را به چالش می کشد، که اغلب به طور نامتناسبی به زنان، به ویژه آنهائی که در جوامع به حاشیه رانده شده اند، آسیب می رساند.

جنبش «زن-زندگی-آزادی» یک نیروی انقلابی است که خواهان جهانی عاری از سرکوب دولتی و خشونت مردسالارانه است. این امر مستلزم یک تغییر ساختاری بُنیادی در یک سیستم اجتماعی نوین است، جائی که زنان بتوانند آزادانه و برابر زندگی کنند، جائی که زندگی در آن گرامی داشته شود و از آن محافظت گردد، و رهائی از هر گونه سُلطه ای تَحقق یابد. و همانطور که «زن-زندگی-آزادی» به الهام بخشیدن به جنبش ها در سطح جهانی ادامه می دهد، گواهی قدرتمندی نیز برای مبارزه ای پایدار برای رسیدن به آزادی، برابری، عدالت و کرامتِ انسانی می باشد.