ستم مضاعف بر دوش زنان غیر تهرانی

شیما سیلاوی – برای اولین بار کیمبرلی کرنشا، فمنیست افریقایی-امریکایی ۲۹ سال پیش از اصطلاح intersectionality یا «تقاطع» برای توصیف تبعیض مضاعف علیه زنان اقلیت در جامعه امریکا استفاده کرد. او در واقع کسی بود که برای اولین بار به این پدیده اسم داد.

کرنشاو می‌گوید: «برای حل مشکل، باید آن مشکل را تعریف کرد، برای اینکه بتوان آن را تعریف کرد باید آن را به اسم خطاب کرد. مشکل تا اسم نداشته باشد، نمی‌توان آن را حل کرد.»

او با ارائه نظریه «تقاطع» یا اسم گذاشتن بر پدیده ستم مضاعف بر زنانی که اقلیت حساب می‌شدند، در این زمینه زنان سیاه‌پوست یا افریقایی-امریکایی، در جنبش فمنیستی امریکا و جهان حرف جدیدی برای زدن داشت.

بر اساس نظریه تقاطع، زنان اقلیت، از سه محور اصلی جنسیت، نژاد، و طبقه اجتماعی که بعدها محورهایی مانند تمایلات جنسی و یا ناتوانی جسمی مختلف نیز به آن اضافه شد، مورد تبعیض قرار می‌گیرند و در یک نقطه به هم می‌رسند و زن اقلیت در تقاطع این تبعیضات چند گانه قرار می‌گیرد.

کرنشا حقوقدان بود و این بحث را اساسا برای شناسایی چندگونگی تبعیض علیه زنان سیاه‌پوست در بازار کار استفاده کرد. این زنان نه تنها به دلیل زن بودن، بلکه به دلیل نژاد نیز مورد تبعیض قرار می‌گرفتند. آنها می‌دانستند چون هم زن هستند و هم سیاه‌پوست، مورد تبعیض‌اند در حالیکه قانونا نباید برای هیچ‌کدام مورد تبعیض قرار بگیرند. ناتوانی این زنان در وصف این تبعیض باعث شده بود، بسیاری از زنان سیاه‌پوست و همچنین دیگر زنان اقلیت از جمله مهاجرها یا غیرانگلیسی‌زبانان به دلیل تبعیض مضاعف «نژادی و جنسیتی» از مشارکت در چرخه اقتصادی محروم مانده و محکوم به ماندن در طبقه فرودست بشوند.

«زنان سفید هستند، همهٔ سیاه پوستان مرد هستند، اما برخی از ماها، شجاع هستند» از مجموعه مقالات فمینیست‌های سیاه‌پوست آمریکایی ویرایش شده توسط هال، اسکات و اسمیت در سال ۱۹۸۲ است.

این عنوان به تنهایی می‌تواند عمق نابرابری در درون جنبش فمینیستی آن زمان آمریکا را آشکار کند که در آن وضعیت حساس زنان سیاه‌پوست نادیده گرفته می‌شد. چنین وضعیتی نشان دهنده وجود تبعیض تقاطعی میان ” جنبش حقوق مدنی ” و ” جنبش فمینیستی ” در امریکا بوده و هست.

مفهوم تبعیض تقاطعی هنگامی وارد ادبیات فمینیستی شد که زنان سیاه‌پوست فعال برای آن که یک فمینیست خوانده شوند احساس می‌کردند که برای کسب حقوق مدنی خود می‌بایست “جنسیت ” خود را کنار گذاشته و آن را نادیده بگیرند.

معضلی که زنان سیاه‌پوست در امریکا با آن دست و پنجه نرم کردند شباهت بسیاری با وضعیت مبارزاتی زنان اقلیت‌ها در ایران دارد. آنچه بین تجربه زنان عرب، کورد، بلوچ، ترک، ترکمن، گیلک، لور و غیره از تبعیض تقاطعی مشترک است، آگاهی ما و خواهرانمان به چیزی است که روزانه در ایران با آن مواجه هستند، شاید نمی‌دانند که این پدیده تبعیض تقاطعی اسم دارد ولی هر روز آن را احساس می‌کنند.

زنان اقلیت، زنان حاشیه، زنان در مناطق مرزی یا غیر فارس، همه نوع می‌توان این مجموعه وسیع از زنان را وصف کرد، چرا که اقلیت‌ها هم از نظر جغرافیایی و هم از نظر اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی در حاشیه اند و در مقابل یک مرکز قرار گرفته‌اند که از شهردار تا استاندار و فرماندارش از سوی مرکز منسوب می‌شوند.

من در بحث‌هایی که با فمنیست‌های مرکز داشته‌ام چه در جلسات و چه در صفحات مجازی، به این نتیجه رسیدم که در واقع فمنیست ایرانی دقیقاً همان نگاه را به زن اقلیت دارند که فمنیست‌های سفیدپوست به زنان سیاه‌پوست داشتند. البته گاهی فمنیست‌های مرکز به ظلم مضاعف اعتراف می‌کنند ولی آن را «فقط محصول روابط درونی جوامع اقلیت‌ها» به حساب می‌آورند و سیستم کلی تبعیض ملی که عامل اصلی ایجاد تبعیض مضاعف تقاطعی شده‌است را کاملا نادیده می‌گیرند.

می‌توان دوباره به تجربه زنان سیاه‌پوست در آمریکا رجوع کرد. زمانی که زنان سفید در پی حق رای بودند، بسیاری از فمنیست‌ها اعتقاد داشتند زنان سفید باید قبل از مردان سیاه حق رای داشته باشند، این در حالی بود که مردان سیاه‌پوست به وسیله کوکلوس کلان‌ها به درخت آویخته می‌شدند و برای زندگی می‌جنگیدند و طبیعی است که زن‌های سیاه‌پوست در این معادله اصلا جایی نداشتند و همین سیر در جنبش‌های حقوق مدنی دهه شصت در امریکا به شکل های دیگر ادامه داشت.

فمینیست های سفید به زاویه و ایده خواهرانه فمنیسم جدا از نژاد و رنگ توجه آن چنانی نداشتند و از آن سو آزادی جامعهٔ سیاه‌پوست در «مردانگی» مردان سیاه‌پوست تجلی می‌یافت و زنان سیاه‌پوست که همزمان برای کسب حقوق مدنی مبارزه می‌کردند، مطالباتشان به عنوان زن به وسیله مردان سیاه‌پوست اغلب سرکوب می‌شد.

در این وضعیت دوباره تنها خواسته‌های زنان سفید و مردان سیاه در مرکزیت قرار داشت و زنان سیاه که اقلیت در اقلیت بودند، جایی برای خود در جنبش فمنیستی آن موقع پیدا نمی‌کردند.

در ایران یک زن که از ملیت‌های غیرفارس است، همانند زن سیاه‌پوست امریکایی در تقاطع راه‌های تبعیض قرار می‌گیرد. انواع مختلف تبعیض می‌تواند بر مبنای زبان، دین، جنسیت، یا حتی رنگ پوست یا اعتقاد به برتری نژاد آریایی که در ایران همچنان به شدت منتشر است، باشد. پس تجربه زن بودن در حاشیه با زن بودن در مرکز، مخصوصا تهران که اکنون به واسطه حمایت زنان پایتخت از کمپین چهارشنبه‌های سفید کانون فمنیسم ایران شده، فرق می‌کند.

وقتی زنان حاشیه همچنان نمی‌توانند به زبان خود درس بخوانند، کار بکنند یا در دادگاه از حق خود دفاع کنند یا حتی پوشش سنتی آنها دلیلی برای توهین و اهانت به آنها باشد، قضیه حجاب برای آنها به اولویت تبدیل نشده‌است و به همین خاطر نمی‌توانند آنچنان که در شهرهای دیگر با کمپین چهارشنبه‌های سفید ارتباط برقرار می‌شود، ارتباط برقرار کنند. هر چند که پوشش اجباری شامل آنها هم می‌شود.

جنبش و تجربه زنان ایران در مرکز و حاشیه به شکل کلی از هم مجزا است. در این تحلیل کلی قضیه طبقه‌های اجتماعی خود را پررنگ‌تر می‌کند.

در مقابل، زنی که در مرکز است اولویت مبارزه خود را بر حساب طبقه اجتماعی و محیطی که در آن زندگی می‌کند، انتخاب می‌کند و مسئله حجاب و رفتن به استادیوم در مرکزیت این خواسته هاست و بالطبع در این سناریو از وضع زنان زلزله‌زده کورد غافل می‌شوند که همچنان در چادرها زندگی می‌کنند و از حق هرگونه از امکانات اولیه زندگی محرومند یا زنان بلوچ و عرب که تأمین آب برایشان دغدغه روزانه است و سالها حمل بشکه آب و بساط خانه بعد از هر سیل و زلزله بر سر این زنان دیگر مویی نگذاشته که بخواهند به خاطرش روسری را از سر بردارند یا برندارند.

گرچه تمام دستاوردهای جنبش فمینیستی گامی مثبت محسوب می‌شود اما موفقیت گروه خاصی از زنان که از مزایای بیشتری در مقایسه با زنان به حاشیه رانده شده برخوردارند، کافی نیست. ایدهٔ ” خواهرانه ” به همبستگی و مشارکت بیشتری نیاز دارد، به ویژه مستلزم در نظر گرفتن حقوق زنان اقلیت‌ها است، که قربانی تبعیضی مضاعف هستند.

در کشوری مانند ایران که نه جنبش فمینیستی آن به جنبش جهانی فمینیست متصل است و نه زنان اقلیت از آموزش کافی برای به چالش کشیدن وضعیتشان برخوردارند، چشم‌انداز تغییر وضعیت و کسب حقوق زنان اقلیت‌ها تیره و تار به نظر می‌آید.

نتیجه و راهکار:

اول اینکه متأسفانه جنبش فمنیست حاشیه و مرکز فاقد نظریه‌پرداز است. کیمبرلی کرنشاو نظریه‌پردازی بود که توانست تعریف واضحی از مشکلی که نامرئی بود، ارائه دهد.

آسیب‌های اجتماعی همانند آسیب‌های روانی است که انسان را درگیر می‌کند و برای حل هر گونه آسیب و بیماری، اول باید تعریف مشخصی از آسیب داد.

باید به وجود این آسیب اعتراف کرد که متأسفانه در ایران با پاک کردن صورت مسئله، با دادن شعارهایی مثل «ما همه ایرانی هستیم»، و «نژادپرستی وجود ندارد»، “این گونه افکار قومگرایانه“ است یا «باعث تجزیه می‌شود»، سعی در پوشاندن مشکل یا گریز از آن می شود.

بعد از اعتراف به مشکل، باید به بررسی وضع جامعه پرداخت تا قوانین و شرایطی که تبعیض را ایجاد کرده و باعث استمرار بی‌عدالتی در جامعه است را متوقف کرد. سپس با اندازه‌گیری فاصله‌های ایجاد شده، باید قوانینی وضع شود تا فاصله‌های ایجاد شده پر شود. مثلا با انجام یک مقایسه بین میزان تحصیل در مناطق مختلف ایران، می‌توان با توجه به احتیاج و برای جبران عقب افتادگی‌ها بودجه تعیین کرد که در این صورت بودجه‌ها نه به صورت مساوی، بلکه به صورت عادلانه تقسیم شود. باید اشاره کرد که تقسیم مساوی ثروت، هرگز معنای عدالت را شامل نمی‌شود.

به این نکته نیز باید اشاره کرد که اینگونه اقدامات برای مدت مشخصی اجرا شود، وگرنه باعث ایجاد نابرابری دوباره در جامعه خواهند شد. چیزی که به آن تبعیض مثبت یا اقدامات مثبت می‌گویند و این شامل سیاست‌هایی است که افرادی را که مورد تبعیض سیستماتیک قرار گرفته‌اند، در زمینه اشتغال، تحصیل و … اولویت می‌دهد.

در آخر اینکه همیشه در رابطه با مبارزه زنان اقلیت این مجادله وجود دارد که آیا اولویت در مبارزه حقوق «زنان» است یا حقوق «ملی». این گونه مجادلات هیچ‌گاه نه فایده‌ای برای جنبش زنان و نه برای جنبش ملی دارد. این دو جنبش باید به صورت هماهنگ و موازی و معادل پیش بروند. در صورتی که هر کدام از این دو به تعویق بیافتند، تأثیر منفی آن شامل هر دو می‌شود. همانگونه که در تبعیض تقاطعی، تبعیض چند برابر می‌شود، پیروزی هر دو جنبش، به صورت تقاطعی چند برابر می‌شود و تاثیر مثبت آن شامل هر دو جنبش زنان و ملی می‌شود و برای احیای هر دو بهترین راه رفع سطح آگاهی و سرمایه گذاری بر آموزش است.

———————————————————————————————–

آدرس و اسامی صفحات مرتبط با اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان

Anarchist Union of Afghanistan and Iran, May 24, 2018

P.S:The possibility of joining new people and groups of anarchists will be permanent

The Union has many social media and other communication channels. You will find them at the bottom of this page

۱- آدرس عصر آنارشیسم در اینستاگرامhttps://instagram.com/asranarshism/

—————————————-

۲- آدرس عصر آنارشیسم در تلگرام

https://telegram.me/asranarshism—————————-
۳- عصر آنارشیسم در توئیترhttps://twitter.com/asranarshism———————————–۴ – فیسبوک عصر آنارشیسمhttps://www.facebook.com/asranarshism—————————————۵ – فیسبوک بلوک سیاه ایرانhttps://www.facebook.com/iranblackbloc

————————————————–

۶ – فیسبوک آنارشیستهای همراه روژاوا و باکورAnarchists in solidaritywiththeRojavahttps://www.facebook.com/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D9%88%DA%98%D8%A7%D9%88%D8%A7-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1-Anarchists-in-solidarity-with-the-Rojava-434646579975914

———————————————————-

۷ – فیسبوک دفاع از زندانیان و اعدامیان غیر سیاسیhttps://www.facebook.com/sedaye.bisedayan

————————————————————

۸ – فیسبوک کارگران آنارشیست ایرانhttps://www.facebook.com/irananarchistlabors

——————————————————

۹- فیسبوک کتابخانه آنارشیستیhttps://www.facebook.com/anarchistlibraryfa

————————————————–

۰ ۱– فیسبوک آنارشیستهای همراه بلوچستانhttps://www.facebook.com/anarchistinsupportbaluchistan

—————————————————–

۱۱ – فیسبوک  هنرمندان آنارشیستhttps://www.facebook.com/anarchistartistss

————————————————-

۱۲ – فیسبوک دانشجویا ن آنارشیستhttps://www.facebook.com/anarchiststudents

——————————————-

۱۳ – فیسبوک شاهین شهر پلیتیکhttps://www.facebook.com/shahre.shahin

———————————————–

۱۴ – فیسبوک آنتی فاشیستhttps://www.facebook.com/ShahinShahrPolitik

————————————————

۱۵ – آدرس آنارشیستهای مریوان در کانال تلگرامhttps://t.me/anarchyinmarivan

———————————

۱۶-آدرس تماس با ماcontact us

info@asranarshism.com

———————————

۱۷ – سایت عصر آنارشیسمhttps://asranarshism.com

——————————————–

۱۸ – آدرس کانال آنارشیستهای کردستان در تلگرام
بڵاوکردنەوەی بیرو هزری ئانارکیستی
https://t.me/kurdistananarshist

——————————-

۱۹- فیسبوک میتینگ دهه هفتاد و هشتادی هاhttps://www.facebook.com/%D9%85%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%86%DA%AF-%D8%AF%D9%87%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7-505093803031731/

——————————————

۲۰ – گوگل پلاس عصر آنارشیسمhttps://plus.google.com/u/0/114261734790222308813

——————————————-

۲۱ –  ساوندکلاود رادیو آنارشی

——————————————

۲۲- آدرس ” دختران آنارشیست افغانستان ” در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/dokhtarananarshist_afghanestan

———————————————————–

۲۳- آدرس “دختران آنارشیست افغان ” در فیسبوکhttps://www.facebook.com/Afghan-Anarchist-Girls-116992605591873

————————————————————–

۲۴- آدرس آنارشیستهای رشت در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/anarshist.rasht

———————————————————

۲۵ –  آدرس پیج آنارشیستهای شهر بوکان (  ئانارکیسته کانی بوکان ) در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/bokan_anarchy

———————————————————–

۲۶- آدرس آنارشیستهای اصفهان و شاهین شهر در تلگرامhttps://t.me/Anarshistsh2

————————————————

۲۷ – آدرس آنارشیستهای اصفهان و شاهین شهر در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/anarshistshahinshahr

—————————————————

۲۸- آدرس آنارشیستهای شیراز در تلگرامhttps://t.me/ShirazAnarchist

—————————————————

۲۹ – آدرس آنارشیستهای شیراز در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/anarchy_shz_ism

——————————————————

۳۰ – آدرس آنارشیستهای گیلان در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/guilan_anarchism

——————————————————-

۳۱ – کانال عصیانگر در تلگرامhttps://t.me/AcabFai

————————————————-

۳۲ – آدرس کانال ” جوانان آنارشیست ” در تلگرامhttps://t.me/young_anarchists

————————————————

۳۳- آدرس آنارشیستهای مشهد در کانال تلگرامhttps://t.me/anarchismera

————————————————-

۳۴ -آدرس کانال آنارشیستهای تهران در تلگرام

t.me/tehran_anarchists——————————————–

۳۵ – آدرس آنارشیستهای قم در توییتر

twitter.com/anarshist————————————

۳۶ – آدرس پیج” آنارشیستهای جنوب “در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/southanarchists

آنارشیستهای جنوب یکی از اعضای تشکیل دهنده ” اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان” می باشند که در ایران حضور دارند.

———————————————————

۳۷ – آدرس پیج” آنارشیستهای خراسان “در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/khurasan_anarch

آنارشیستهای خراسان یکی از اعضای تشکیل دهنده ” اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان” می باشند که در ایران حضور دارند.

——————————————————————————

۳۸ – آدرس بالاچه عصر آنارشیسم در بالاترینhttps://www.balatarin.com/b/anarchismera

———————————————————————-

۳۹ – آدرس وبلاگ اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستانhttps://tauai.wordpress.com

————————————————————————

۴۰ – آدرس اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان در فیسبوکhttps://www.facebook.com/TAUAI/?modal=admin_todo_tour

————————————————————————————–

۴۱ – آدرس اتحادیه آنارشیستهای ایران و افغانستان در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/union9387

—————————————————————————————

۴۲ – آدرس پیچ آنارشیستهای اهواز در فیسبوکhttps://www.facebook.com/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2-2021321021440113

—————————————————————————–

۴۳ – آدرس پیچ آنارشیسم سبز در فیسبوکhttps://www.facebook.com/Green-Anarchism-%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%B3%D8%A8%D8%B2-229749814516765

—————————————————————————

۴۴ – آدرس پیج جوانان آنارشیست در اینستاگرامhttps://www.instagram.com/javanane_anarshist

————————————————————————-

۴۵ – آدرس کانال جامعه دگرباشان فارسی زبان در تلگرام https://t.me/IRLGBT_COM