شکست آنارشیست ها و گناه کمونیست ها

نصرت شاد

امروزه، تابستان کوتاه آنارشیسم در اسپانیا، حاشیه‌ای فراموش شده بر تاریخ شده است. آنارشیست‌ها همچون تروتسکیست‌ها علت غالب شکستهای خود در اروپا را، مبارزه، مخالفت و سنگ اندازی‌های استالینیست‌ها و مارکسیست‌ها در راه آنان می‌دانند، گرچه فاشیسم، بورژوازی و ارتجاع، با کمک ارتش، کلیسا و سرمایه نیز بی‌تقصیر نبودند.

آناتول فرانس یکبار گفته بود که اتوپی‌ها برای پیشرفت بشر اهمیت مهمی دارند، ولی مارکسیست‌ها ایده آنارکوسندیکالیسم آنارشیست‌ها را به تمسخر، اتوپی می‌نامیدند. امروزه اشاره می‌شود که تجربه آنارشیسم سوسیالیستی اسپانیا، اهمیت مهمی برای آینده تاریخی سوسیالیسم داشت.

در اسپانیا همچون روسیه یک جنبش آنارشیستی شهری و یک جنبش آنارشیستی روستایی وجود داشت. بعد از جنگ جهانی اول، اسپانیا آخرین کشوری بود که آنارشیست‌ها مدتی در آن بقدرت رسیدند. با نگاهی به عقب، امروزه ادعا می‌شود که نه مارکسیسم انقلابی روس و نه سوسیال دمکراسی میانه رو آلمانی نتوانستند آزادی، عدالت و سوسیالیسم را در جوامع خود عملی کنند.

در سال ۱۹۳۶ کل جامعه اسپانیا شاهد تجربه آنارشیسم بود. آنارشیست‌ها این انقلاب اجتماعی را سوسیالیسم دمکراتیک نامیدند. خلاف سوسیالیسم مارکسیستی روسیه، انقلاب آنارشیستی اسپانیا، ادعای ضد دیکاتتوری می‌نمود. در حالیکه حزب کمونیست اسپانیا در سال ۱۹۳۶، سی هزار عضو داشت، اتحادیه کارگری آنارشیستهاCTN، یعنی، مدعی دو میلیون عضو شد.

آنارشیست‌ها امروزه اشاره می‌کنند که آنزمان فاشیست‌ها و استالینیست‌ها در کنار هم علیه جامعه لیبرال آنارشیستی آنان مبارزه کردند. در حالیکه برای انسان‌ها، سوسیالیسم جامعه غیرطبقاتی مهم بود، آنارشیست‌ها سوسیالیسم شوروی را چیزی غیر از سرمایه داری دولتی برنامه ریزی شده نمی‌دانستند.

آنارشیستهای اسپانیا مدعی بزرگ‌ترین تجربه انقلاب اجتماعی در قرن ۲۰ و سنبل مثالهای عملی سوسیالیسم دولتی و جمعگرایی دمکراتیک شدند. آنان راه دیکتاتوری پرولتاریایی روس را نرفتند بلکه راه دمکراسی را تجربه کردند. در روسیه بوروکراتهای حزبی مالک وسایل تولید در دولت شده بودند.

آنارشیست‌ها امروزه اشاره می‌کنند که ۱۹ ژولی سال ۱۹۳۶، روز تواد بزرگ‌ترین و موفق‌ترین تجربه خودگردانی مردمی بود. انقلاب اسپانیا خلاف روسیه، عملی نمودن سعادت اجباری نبود. خلاف مدل دولت استالینیستی، انقلاب اسپانیا بطور غیرمرکزی اداره می‌شد.

در حالیکه در روسیه مردم از ترس، استالینیست می‌شدند، در اسپانیا بر اثر شوق و سرمستی، مردم آنارشیست‌ها را همراهی می‌نمودند. در تمام طول تاریخ شوروی، استالینیست‌ها به پاکسازی تروتسکیست‌ها و آنارشیست‌ها پرداختند، چون با کاهش آنارشیست‌ها به رقم مارکسیست‌ها افزوده می‌شد.

در سال ۱۸۶۸گوزپ فانلی، یکی از یاران باکونین برای تبلیغ آنارشیسم به اسپانیا اعزام شد. در سال ۱۸۷۰ حدود ۱۵۰ گروه آنارشیستی با جمعیتی بیش از ۴۰۰۰۰ عضو وجود داشت. آنارشیستهای اسپانیا قوی‌ترین جریان در اروپا و تا مرحله جنگ داخلی، قوی‌ترین نیروی چپ بودند. بزرگ‌ترین اتحادیه کارگران اسپانیا یعنی سازمان  CNT زیر تاثیر آنارشیست‌ها و سندیکالیست‌ها، در سال ۱۹۱۰ پایه گذاری شده بود.

تجربه‌های انقلابی- اجتماعی پیشتاز پرولتاریای اسپانیا تحت تاثیر اندیشه آنارشیسم بود. آنارشیست‌ها با مخالفت با دولتی کردن وسایل تولید مانند شوروی، پیشنهاد اجتماعی کردن وسایل تولید را نمودند. آن‌ها می‌گفتند دولتی کردن یعنی دولت صاحب و مالک جدید وسایل تولید شود و رهبران اقتصادی، بوروکراتهای دولتی گردند.

آنارشیست‌ها مدعی بودند که در سوسیالیسم دمکراتیک آنان، دولت و خلق یکی نیستند و با هم فرق دارند. در نظم اجتماعی سوسیالیسم دمکراتیک آنارشیست‌ها، اقتصاد تحت نظر اتحادیه کارگران، تعاونی‌های گوناگون، و شوراهای محلی است. سازمان سیاسی سوسیالیسم دمکراتیک آنارشیست‌ها، شورا‌ها هستند که بصورت اتحادیه‌های کوچک و بزرگ بجای دولت فعال هستند. اشتباه آنارشیست‌ها در آنجا بود که فکر می‌کردند با تسلط بر اداره اقتصاد و فرهنگ، از قید اداره دولت می‌توان سر زد. آن‌ها رابطه‌ای غیرعلمی و ناسالم نسبت به دولت و قدرت داشتند.

جنگ داخلی سه ساله اسپانیا را آنزمان قبرستان ایده آل‌ها نامیدند. شعار مهم فالانژیست‌ها و فاشیست‌ها – زنده باد مرگ! – بود. وحشتناک‌ترین گرسنگی عمومی از زمان پیروزی فرانکو تا سال ۱۹۴۴ ادامه یافت.

باکونین و کروپتکین تاکید کرده بودند که نه جنایتکاران و نه مخالفان سیاسی، دشمن خونین قابل تنبیه و قابل شکنجه هستند و باید با آنان در جامعه آنارشیستی، ملایم و انسانی رفتار نمود. در دوره حکومت آنارشیست‌ها نه تنها رشوه دهی، بلکه انعام و بخشش، حتی به گارسن و راننده تاکسی ممنوع بود.

نصرت شاد
۳-۸- ۲۰۱۲